Velebit

Dzikie krajobrazy, jaskinie oraz strome zbocza gór Velebit to jedno z ciekawszych miejsc dla alpinistów i amatorów wspinaczki w Chorwacji. Góry Velebit, ciągnące się wzdłuż Adriatyku przez ponad 150 km, od przełęczy Vratnik na północy do rzeki Zrmanja na południu, to światowy rezerwat biosfery wpiasany na listę UNESCO w 1977r. Mogą poszczycić się różnorodnością przyrody i wytworów natury. Krasowe doliny, kotliny, kotły śnieżne i wąwozy zachwycają i stanową nie lada kąsek dla wielbicieli przyrody. Góry Velebit nazywane „parkiem parków narodowych” kryją w sobie az dwa największe i najwspanialsze chorwackie Parki Narodowe - Park Velebit Północny i Park Paklenica. Oba zachwycają pięknem przyrody i grawantują urlop pełen aktrakcji. Niewielkie letniska, leżące u podnóża gór, jak Jablanac i Karlobag czy Senj, to idealne bazy wypadowe w górskie wycieczki. Dogodne kwatery, dobry transport oraz wyraźnie oznaczone szlaki górskie sprawiają, że góry Velbit od wielu lat podbijają serca coraz większej rzeszy turystów. Równocześnie jednak, dzięki swojej rozległości oraz niedostepności skalistych terenów wciąż pozostają nieodkryte i nieskażone turystyką masową. Rzadkie gatunki roślin i zwierząt m.in. velebitska degenia (Degenija velebitica), chorwacka sybirka (Sibiraea croatica), nocek łydkowłosy (Myotis capaccinii) i ryś (Lynks lynks) przyciągają tu również biologów i przyrodników. Parki narodowe, rezerwaty przyrody i piękne widoki na morze to główne zalety chorwackich gór. Wspinaczka, spracery, górskie wycieczki i raftingi to niezpomniane atrakcje wakacji w Velebit!

Wycieczki, wspinaczka

Głównymi atrakcjami pasma Gór Velebit są dwa Parki Narodowe - Paklenica i Północny Velebit.
Park Narodowy Północny Velebit to raj dla alpinistów, badaczy i naukowców. Wspianczka po nim niesie ze sobą wiele niezapomnianych wrażeń. W obrębie parku znajdują się ostro chronione rezerwaty przyrodnicze Hajduczki kukovi i Rożanski kukovi, rezerwat wegetacji leśnej Sztirovacza i ogród botaniczny w Zaviżanie. Charakteryzują je unikatowe skalne reliefy, ściany i obfite Hory. Do tego doliny, rokliny, speleologiczne obiekty z jaskiniami. Znajduje się tu ponad 2600 rodzaji roślin, w tym aż 80 endemitów. Park Narodowy Północny Velebit nazywany też bywa „Górami Oporu”, ze względu na swoją niedostepność i dziewiczością wielu szczytów, na których jeszcze nigdy nie stanęła ludzka noga. Największą sławą i odkryciem ostatnich lat jest znajdująca się na terytorium Hajduczki kukovi jaskinia Lukina Jama (1392 m n.p.m.), nazwana tak na cześć chorwackiego żołnierza Ozrena Lukicia, poległego w górach podczas walk z Serbami w 1992r. To najgłębszą w kraju i jedną z dziesięciu najgłębszych na świecie jaskiń! Piękno górskich wycieczek po Północnym Velebicie dopełniają czarujące widoki na Wyspy Kvarnerskich, Pag i równiny Gacke, Liky i Krbave.
Park Narodowy Paklenica z dwoma wąwozami i skalnymi ścianami oferuje szereg atrakcji nie tylko dla wprawionych alpinistów i sportowców, ale i dla osób lubiących delektować się pięknem przyrody w sposób bardziej rekreacyjny. W parku oprócz wspinaczki wysokorógrkiej, można uprawiać również rafting (na rzece Zrmanja), wybrać się na połów ryb lub po prostu spacerować. Liczne ścieżki poisadają różne stopnie trudności. Najczęściej uczęszczaną ścieżką jest Premužićeva Staza. Na uwagę zasługuje spektalukerny Kanion Velika, którego przejście nie jest trudne i zajmuje ok.30min., natomiast jego wysokie ściany i pionowa iglica Anica kuk są niezwykle cenione przez alpinistów. Ze szczytów górskich rozciąga się zachwycający widok na morze Adriatyckie i wyspy. W Parku Palkenicy znajduje się również wiele wspaniałych, światowej sławy jaskiń, m.in. zespół jaskiń czerowaczkich koło miejscowości Gračac i jaskinie Paklenicy koło Starigradu. Są one jednocześnie świadectwem życia przodków, ich obyczajów i kultury mieszkańców tych nieokiełznanych gór.

Okolice

W okolicy Velebit znajduje się parę miejsocowści turystycznych, które warto odwiedzić w wolnej chwili, ze względu na ich reglionalny urok i malownicze położenie.
Jedną z nich jest Karlobag, turystyczne miasto na brzegach kanału Velebit, zbudowane na ruinach dawnej osady rzymskiej Vegium, odbudowanej na początku VIIw. przez Chorwatów pod nazwą Bag. Miasto spustoszone w 1525 r. przez Turków, zostało odbudawne w 1579r. przez Karola Habsburskiego, od którego imienia pochodzi jego aktualna nazwa. W roku 1825 otoczono je murem. Do wybitnych zabytków należy kościół Św. Józefa z 1713 r. i resztki kościoła Św. Karl Borromeo, zbudowanego w roku 1767 i zniszczonego podczas drugiej wojny światowej.
Inna, niezwykle malowniczo położona miejscowość na brzegach kanału Velebit to Jablanac, pierwotna osada z małym portem z którego kursują promy na wyspę Rab. Nad miastem powyżej 200 m n.p.m, stoi chata górska Miroslava Hirtza, z której prowadzi znaczona droga do Velebitu. Pierwsze wspomnienie o Jablanacu, jako o wolnym królewskim mieście Ablana pochodzi z roku 1179. W mieście zabytkowe są przedce wszystkim resztki średniowiecznego zamku z 1251r. oraz Kościół Św. Nikola zbudowany w 1179r. i przebudowywany w XVIw. Na południe od portu znajduje się niezwykle malownicza, skalista i bardzo wąska zatoka Zavratnica (Uvala Zavratnica). Czumujące w niej łodzie wyglądają niczym z baśniowych opowieści.
Na uwage zasługuje również Gospić miasto w środkowej części obszaru Lika w pobliżu rzeki Novcica. Od roku 1733 rozwijało się ono jako centrum zarządu. W mieście znajduje się Muzeum Obszaru Lika z ekspozycjami z etnografii, archeologii i historii. W pobliskiej wiosce Smiljan można odwiedzić regionalną kolekcję Dom gdzie urodził się Nikola Tesla. Z Gospić wiodą drogi do Jezior Plitwickich i Baszke Osztarije, dlatego stanowi punkt wyjściowy do różnych wycieczek.

Wycieczki faklutatywne

Wśród wycieczek fakultatywnych organizowanych z Velebit godnymi polecenia jest rejs na wyspę Pag i Rab, zwiedzanie Zadaru oraz wypraw do Jezior Plitwizkich.
Wyspa Pag, jedyna w swoim rozdzaju i zachwycająca istnie księżycowym krajobrazem. Wyglada jak biała pustynia z białego kamienia, poprzecinana pasami murów z szalejącymi wiartami bora. To ostatnia z wysp pasma wewnętrznego Archipelagu Kvarnerskiego o długości 60 km, która mimo swojej surowości jest jedną z najbogatszych wysp na wybrzeżu. Miejscowni zajmują się głównie rolnictwem, wyrobem koronek oraz produkcją soli. Z Wyspy Pag pochodzi z wiele lokalnych produktów będących cennymi specjalnościami kuchni chorwackiej np. wino żutica, owczy paszka sir, nakładany w oleju oliwkowym, oliwki itp. Stolicę wyspy, miasto Pag zaprojektował najwybitniejszy dalmatski gotycki budowniczy - Juraja Dalmatineca. Jego projekt był bardzo nowoczesny na owe czasy - ulice krzyżujace się pod kątem prostym prowadziły do czterech bram miasta, a w centrum miasta znajdował się rynek z katedrą, pałac wojewody i biskupa. Na wyspie można znaleźć spokojne zatoki w okolicy miasta Pag i Novalja (pobliska plaża Zrće uwżana jest za jedną z najpiękniejszych na Jadranie) oraz w pobliżu mniejszych osad Szimuni, Mandre i Straszko na południowo - zachodnim wybrzeżu. Na wyspę można dotrzeć promem z Prizny do znajdującego się na północno - wschodnim wybrzeżu Žigljenu lub samochodem (na południowym - wschodzie jest ona połączona z lądem mostem).
Wyspa Rab z mnóstwem zatoczek, licznymi plażami (w tym również piaszczystymi), 2499 godzinami słońca w roku oraz zdrowym powietrzem nascyconym solą morską jest uwielbiana przez turystów. Wyspa 200 lat p.n.e. została opanowana przez Rzymian, którzy właśnie ze względu na korzystne warunki zdorowtne i walory krajobrazowe budowali tutaj swoje letnie rezydencje. Stolica Wyspy - średniowieczne miasto Rab, zachwyca swoim położeniem na wąskim cyplu (przyladek Kaldanac). Po jednej jego stronie znajduje się zatoka z portem i dolnym miastem, a z drugiej strony cypla ciągnie się najeżone czterema dzwonnicami miasto górne. Największy rozkwit miasta datuje się na XI-XVw. Podbite przez Wenecjan, a nastepnie dotknięte epidemią 1449-1456 roku prawie całkowicie opustoszało. Ożyło dopiero w XXw., kiedy uzyskało statut przyjemnej miejscowości wypoczynkownej. Do najciekawszych zabytków Rabu należą: rynek Svetog Kristofera z fontanną z sochami postaci legendarnych Kalifronta i Draga, ruiny kościoła Św. Iwana (przetrwała jedynie wieża), kościół Św. Krzyża z XVIw., Katedra Sveti Marija Velka z wieżą z XIIw. W dzień partona miasta - Św. Krzysztofa (26 lipca) na uroczystości Panny Marii (15 sierpnia) oraz w Chorwackim Dniu Barodowym (29 maja) odbywają się tu turnieje w strzelaniu z kuszy oraz tańce. Na wyspę Rab można dostać się promem z Jablanca (do Misznjaku), lub z Rijeki czy Zadaru (do miasta Rab). Po wyspie najwygodniej poruszać się autobusem łączacym Rab z Lopar, Kampor, Barbat i z Suha Punta.
Zadar (Zara) centrum gospodarcze oraz kulturalne północnej Dalmacji, piąte co do wielkości miasto kraju, gdzie jak twierdził amerykański reżyser Alfred Hitchcock, zachód słońca jest piękniejszy niż w Kalifornii. Ciężko doświadczone przez druga wojnę światowa, mimo to zachowało wiele zabytków liczących ponad 2 tys. lat. Większość z nich znajduje się w Muzeum Archeologicznym. Innym cennym zabytkiem charakteryzującym miasto są tzw. organy morskie, wbudowane w nadbrzeże i wydające niski dźwięk, gdy nadchodzi fala (wrażenie jakby dźwięk pochodził z morza). Wśród pozostałych najciekawszych zabytków wymienić należy m.in.: rzymskie forum i ruiny budowli rzymskich, kościół przedromański św. Donata z IX w., romanską katedrę św. Anastazji z przełomu XII w. i XIII w., kościół św. Marii z dzwonnicą z 1105, kościół gotycki św. Tomy z XIV w., ratusz, barokowe pałace itp. Miasto znane jest ze słynnego wiśniowego likieru Maraschino.
Przepiękną wycieczka, zwł. w upalny dzień jest wyprawa do Narodowego Parku Jezior Plitwickich, figurującego na liście Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO. Zapierający dech w piersiach kompleks 16 jezior krasowych połączonych ze sobą licznymi wodospadami tworzą dwa zespoły połączonych kaskadowo jezior: tzw. Górne Jeziora (chorw. Gornja jezera) i Dolne Jeziora (chorw. Donja jezera). Na terenie Parku znajdują się również jaskinie. Największe z nich to Supljara o długości 70 metrów i Golubinjača o długości 160 metrów. Istnieje klikanaście różnych tras jakimi mozna zwiedzać park, a poszczególne odcinki pokonuje się pieszo, małymi statkami pasażerskimi oraz pociągami drogowymi.

Noclegi, kwatery

U podnóża masywu znajduje się wiele typowo górskich apartamentów i kwater prywatnych, schornisk młodzieżowych, oferujacych noclegi w niskich cenach. W nieco większych miejscowościach jest też kilka hoteli. Najczęściej wybieranymi miejscowościami letniskowymi są m.in. Jablanac, Karlobag, Senj itp.

Pogoda, klimat

Masyw Velebitu, dzielący klimat śródziemnomorski od kontynentalnego charakteryzuje typowy klimat górski. Powyżej wysokości 1 600 m n.p.m. w lipcu średnie wartości osiągają 17°C, a zimą utrzymują się ujemne temperatury. Występują tu też największe w całym kraju ilości opadów 3 000 mm oraz wiatr "bura". Natomiast poniżej tej wysokości temperatury, jak w całej Chorwacji, osiągają latem ok. 24-27ºC.