Samobor - Miasto masekMiasto w północno-zachodniej części
Chorwacji, przy granicy ze Słowenią i niedaleko od Zagrzebia, już od ponad dwóch wieków pielęgnuje tradycję karnawałową. Samoborski fašnik (ostatki) jest zaliczany do najstarszych i największych wydarzeń karnawałowych, które przekształciło się we współczesny festiwal i stało się znakiem rozpoznawczym miasta i swojego rodzaju dobrem kultury. W ostatnich latach uczestniczy w nim około 200 000 osób.
Najstarszy i największy w kontynentalnej części
Chorwacji fašnik Samoborski jest miejscem zabawy, śmiechu, satyry i krytyki społecznej. Jednocześnie jest to miejsce oczyszczenia i nadziei, że dzięki spaleniu fašnika nowy rok będzie lepszy i bardziej sprawiedliwy.
W tym czasie w Samoborze ludzie zakładają maski, a ulice miasta, place i lokale zupełnie zmieniają wygląd. W tych dniach Samobor jest ulubionym miejscem wycieczek mieszkańców Zagrzebia, ponieważ najweselsi żonglerzy, klauni i grajkowie uliczni rządzą na ulicach. Obok różnych warsztatów, koncertów i akrobacji cyrkowych, nie zapomina się o najmłodszych i w każdą sobotę i niedzielę w czasie Dziecięcego fašnika ulice miasta zmieniają się w Promenadę. W tym roku od 26 stycznia do 16 lutego odbywać się będzie 184 fašnik. Jak zwykle rozpocznie się od ogłoszenia Wolnej Republiki Fašnikowej i uroczystego przekazania kluczy od miasta, które od burmistrza przyjmie książę Fašnik i na dwadzieścia dni przejmie władzę wraz ze swoją świtą.
A wszystko zaczęło się w latach dwudziestych XIX wieku. W nielicznych dokumentach można znaleźć informacje o tym, że na ulicach, wtedy niewielkiego Samoboru, odbywał się fašnik, a w magistracie bal maskowy. W Muzeum Samoboru zachowany jest protokół z posiedzenia Rady gminy z 1828 roku, kiedy pewien restaurator chciał, by wynająć mu salę na bal z informacją o tym, że wynajmował ją już rok wcześniej. Jest to pierwszy dokument pisany o fašniku samoborskim, z którego wynika, że odbył się już w 1827 roku.
Na początku XX wieku ceremonia fašnika została zmieniona, a w 1906 roku wprowadzona została funkcja żywego księcia Fašnika, który na scenie w obecności sędziego fašnikowego we wtorek ostatkowy zostaje skazany na łamanie kołem. Oczywiście, tradycyjny szmaciany fašnik, lalka, którą się na koniec pali, jest częścią karnawału od jego pierwszych dni do dziś. W regionie Samoboru we wtorek ostatkowy podawany jest uroczysty obiad, najczęściej j indyk z macą, który popijany jest dużą ilością wina, a na deser podawane są pączki.
Od 1904 roku Fašnik ma swoją oficjalną gazetę "Sraka". Co roku w lutym "Sraka" jest prawdziwym barometrem imprez i wskaźnikiem nastrojów politycznych. Od czasów monarchii Austrowęgierskiej, przez państwa jugosłowiańskie, do obecnej Republiki Chorwacji, gazeta fašnika opisywała czasy i zwyczaje, wyśmiewała się na swój sposób z autorytetów. Samoborski fašnik został przerwany przez drugą wojnę światową, a tradycja została wznowiona w 1965 roku.
Tradycja ostatkowa ma swoje korzenie w chrześcijaństwie. W IX wieku, w czasach biskupa Grgura z Ninu, wprowadzono przepis kościelny, który przewiduje post w poniedziałek i wtorek przed środą popielcową. Niedziela, która poprzedzała Popielec, po łacinie nazywała się domanica carins privii, czy też niedziela postna, a naród to uprościł i nazwał karnawałem albo w tłumaczeniu mięsopustem, czyli dniem bez mięsa. Około XV wieku post zastąpiły zupełnie inne zwyczaje - jedzenie, zabawa, picie, maski, pod którymi wszystko było dopuszczalne. I tak powstały zabawy karnawałowe i ostatkowe.
W Samoborze poza fašnikiem jest wiele innych atrakcji turystycznych, znany jest także z rzemiosła. W pobliżu miasta znajdują się wzgórza Samoborskie i Žumberackie, które oferują liczne bogactwa przyrodnicze, znajdują się tu zabytki sakralne i kulturowe, znaleziska archeologiczne i trasy rowerowe oraz schroniska górskie i obiekty gastronomiczne, w których można się delektować specjałami miejscowej kuchni, jak jagnięcina, pstrąg, dziczyzna.
Na koniec rada dla wszystkich odwiedzających Samobor - obowiązkowo należy spróbować samoborskich kremówek, zapewne są to jedyne kremówki na świecie, które je się na ciepło. Ten przysmak stał się tradycyjnym i rozpoznawczym znakiem miasteczka położonego 20 kilometrów od centrum Zagrzebia.
Źródło: CNTB