Półwysep Peljesac

Pelješac jest chorwackim półwyspem wdzierającym się swoją piękną, górzystą powierzchnią w głąb Morza Adriatyckiego. Liczy sobie tylko 70 km długości i 3 km szerokości. Był popularnym centrum turystycznym już w latach 60. XX wieku, stracił na znaczeniu w latach 1991-1994 w wyniku wojny w byłej Jugosławii, by po jej zakończeniu odzyskać dawną sławę. W przeciwieństwie do innych znanych centrów turystycznych basenu Morza Śródziemnego, Pelješac nie jest nadmiernie zatłoczony przez turystów. Podobnie jak otaczające go od południa wyspy Mljet i Korčula jest pięknym, atrakcyjnym, słonecznym, ale i spokojnym zakątkiem.

Półwysep położony jest w południowej części Dalmacji, krainy, która znana jest jako "Królestwo Słońca". To właśnie ona cechuje się największą ilością słonecznych godzin w całej Chorwacji. Dalmatyński typ wybrzeża sprawia, że wszystkie jego wysepki charakteryzują się terenem górzystym, ukształtowanym w tym samym okresie co reszta pasma Gór Dynarskich. Połączenie górzystego, zielonego terenu, pełnego lasów sosnowych, słonecznych plaż, ciepłego, błękitnego morza, dobrze ukształtowanej infrastruktury turystycznej, przy nie tak wielkiej liczbie turystów, czyni z Pelješac idealne miejsce na urlop.

Dojazd do Pelješac
Dojazd do półwyspu drogą lądową może być trochę utrudniony. Jeśli jedziemy z północnej części Chorwacji, musimy przejechać przez terytorium Bośni i Hercegowiny (ma niewielkie pasmo terenu z portem Neum, który zapewnia jej dostęp do morza), następnie dojechać do miasteczka Ston drogą nr 8, wjeżdżając na drogę nr 414, która spokojnie poprowadzi nas na półwysep. Rząd Chorwacki zauważył tę niedogodność, dlatego podjął się zadania wybudowania mostu mającego łączyć północną Chorwację z półwyspem. Jego budowa miała zostać zakończona w tym roku, jednak z powodu światowego kryzysu ekonomicznego zakończenie inwestycji zostało przesunięte o kolejne dwa lata. Gdy budowa mostu zostanie zakończona odciąży to drogi prowadzące przez Ston. Jeśli dojeżdżamy z południowej części Chorwacji (np. po wizycie w Dubrowniku), nie ma większego problemu. W tym wypadku także dojeżdżamy do miejscowości Ston, która otwiera nam dostęp do Pelješac.

Do półwyspu możemy także dopłynąć promem chorwackiej linii Jadrolinija zarówno z północnej jak i południowej części kraju. Dzięki tej linii do Pelješac możemy dostać się również z Włoch (z miejscowości Ankona i Bari).

Historia Pelješac
Historia Pelješac sięga czasów neolitu. Najstarsze ślady bytności człowieka na tym półwyspie sięgają 3000 lat p. n. e. Różnego rodzaju prehistoryczne artefakty znajdywano w jaskiniach niedaleko miejscowości Ponikve i Česvinice, przy górze Ćućin i przy Gornja Nakovana. W czasach starożytnych półwysep zamieszkiwało Iliryjskie plemię Plejerów. Wzmiankowali o nich starożytni Grecy, ale zdawali się nie być szczególnie zainteresowani ich ziemiami. Z tamtego okresu zachowało się sporo miejsc pochówku w postaci kamiennych kopców zwanych Gomile. Inaczej na Ilirów spoglądali imperialistycznie usposobieni Rzymianie. Próbowali zdobyć ich ziemie już w III wieku p. n. e. Oficjalnym powodem inwazji była ochrona greckich szlaków handlowych i zwalczanie Iliryjskiego piractwa. Rzymianom udało się złamać opór rdzennych mieszkańców Dalmacji dopiero ponad trzy wieki później. W roku 35 p. n. e. Oktawian August dokonał masakry Iliryjskich jeńców. Na wyspie Mlejt i Korčula z jego rozkazu wybito wszystkich mężczyzn z wrogich plemion, sprzedano kobiety, a dzieci zabrano, aby wychować je na rzymskich niewolników. Ten okrutny akt ostatecznie złamał opór dzielnie broniących się rdzennych mieszkańców tych terenów. Ich małe królestwa zniknęły bezpowrotnie, a w ich miejsce powstała prowincja Ilyricum. Kiedy utrata suwerenności stała się niezaprzeczalnym faktem, wielu iliryjskich mężczyzn wstąpiło do rzymskiej armii. Ze swojego talentu wojskowego byli znani już wcześniej. Na przełomie I i II w. niejednokrotnie zasilali zarówno greckie, jak i rzymskie wojska. Gdy upadło Cesarstwo Zachodniorzymskie, półwysep trafił pod władanie Bizancjum, ale nie na długo. Plemiona słowiańskie (prawdopodobnie przybyłe znad Wisły) założyły tutaj państwo o nazwie Zahumla, a z miejscowości Ston zrobiły swoją stolicę. W niedługim czasie odrzucono wierzenia pogańskie i przyjęto chrzest, czego skutkiem było powstanie w Stonie biskupstwa. Dalsze losy tego niedużego państewka były burzliwe, popadło ono pod zwierzchnictwo Bułgarii, później Serbii. W 1333 roku Republika Raguzy odkupiła od serbskiego króla Pelješac i właśnie z tego okresu pochodzą najlepiej zachowane zabytki. Choć sama Republika na przestrzeni dziejów trwała pod zwierzchnictwem Wenecji, Węgier, czy Turcji, to zachowywała znaczną niezależność. Jej kres położył Napoleon włączając ją w 1806 roku do świeżo powstałej francuskiej Prowincji Iliryjskiej. W 1815 półwysep Pelješac włączono do ziem Austrii, w latach 1918-1991 przynależał do Jugosławii, by w 1991 roku ostatecznie znaleźć się w obrębie państwa chorwackiego.

Ston
Jeśli wybierzemy się drogą lądową z pewnością będziemy musieli zahaczyć o wymienione wcześniej miasteczko Ston. Choć kiedyś było stolicą państwa Zahunów, którzy i tu ustanowili biskupstwo, Ston liczy sobie zaledwie ok. 2600 mieszkańców. Otoczone jest 890 metrowym murem, dzięki któremu miasto skutecznie broniło się przed turecką inwazją. Mur został wybudowany jeszcze w czasach Republiki Raguzy (zwanej też Republiką Dubrownicką). Początkowo jego długość wynosiła 5,5 km, w jego skład wchodziło 40 wież i 7 twierdz. Najważniejsze trzy to Veliki Kaštio położona w samym Stonie, Koruna w Starim Ston i Podvizd umiejscowiona na wzgórzu o tej samej nazwie. Na północ od Stonu znajduje się mniejszy Stari Ston, leżący nad Malostonskim Zaljevem. Mieszkańcy tej miejscowości zajmują się głównie hodowlą owoców morza (w przeważającej mierze ostryg).
Trzy kilometry na południe od Ston znajduje się maleńka miejscowość Prapratno. Między innymi właśnie tam umiejscowiona jest przystań promowa linii Jadrolinjia. Nieopodal, 2 km dalej, nad samym brzegiem morza jest kemping będący w stanie pomieścić do tysiąca turystów.

Orebić
Jeśli pojedziemy dalej na południowy-zachód, trafimy na największe miasto na półwyspie - Orebić. Zamieszkuje je niecałe 4200 ludzi. Położone jest pod malowniczą górą św. Eliasza (Sv. Ilija - 961 m n. p. m.). Za czasów Republiki Raguzy wzniesiono tutaj franciszkański zakon i kościół pod wezwaniem Naszej Pani od Aniołów (Gospa od Anđela), który został ufundowany w 1470 roku.
W tym mieście odbywają się obozy windsurfingowe. Dzięki występowaniu tu wiatrów mistral i jugo jest to jedno z najlepszych miejsc do uprawiania tego sportu w Europie. W położonej niedaleko osadzie Viganj co roku odbywają się chorwackie mistrzostwa windsurfingowe. Skoro już mowa o Viganj warto dodać, że to właśnie z tej maleńkiej osady pochodził jeden z najgenialniejszych dowódców floty tureckiej - Pijal Pasza. Nieopodal Orebiću znajduje się inna miejscowość, także uwielbiana przez surferów - Kučište. W jej centralnym punkcie mieści się śliczny kościół barokowy św. Trójcy z 1752 roku. W całości został zbudowany przez miejscowych robotników.

Trpanj
Trpanj leży na przeciwległym brzegu półwyspu. Jest obecnie zamieszkany przez ok. 900 osób. Mały rozmiar tego miasteczka skrywa bogatą historię. To właśnie w jego pobliżu do dziś można natrafić w ziemi na prehistoryczną ceramikę. Według Dubrownickiego historyka Jakova Lukarićia, Juliusz Cezar walcząc z Ilirami zburzył ich twierdzę o nazwie Tarpano, prawdopodobnie leżącą na terenie Trpanj. Z pewnością miedzy II a III w. znajdowała się tutaj rzymska wiejska wilia. Na jej pozostałości trafiono w roku 1922. W VI w. cesarz Justyn zbudował na pobliskim wzgórzu Grandina fortyfikacje mające zabezpieczać ważny szlak handlowy. Pozostałości tego widoczne są po dziś dzień.
Pomimo swoich niepozornych rozmiarów, w Trpanj natrafimy na bardzo pokaźną ilość sakralnych zabytków. Są to: kościół św. Piotra, kościół św. Pawła i Piotra, kościół św. Mikołaja, kościół św. Antoniego, czy najwyżej i najpiękniej położony kościół św. Roko, który ochraniał mieszkańców przed epidemią trądu.

Janjina
Spośród czterech miejscowości gminnych (Orebić, Ston, Trpanj, Janjina), Janjina jest najmniejsza. Zamieszkuje ją prawie 600 osób. Także tutaj można znaleźć pozostałości po czasach iliryjskich i rzymskich. Nieopodal Janjiny znajdują się plantacje winogron. To właśnie z nich wyrabia się słynne chorwackie wino Pelješac. Zwiedzając tę część Chorwacji, nie możemy zapomnieć o zakupieniu tego trunku. Pozwoli nam on przyjemnie oddać się lekkiemu odurzeniu na przepięknych, dalmatyńskich plażach lub na pobliskich szczytach, urzekających bajecznymi widokami na górzyste wyspy, wyrastające na horyzoncie z błękitnej morskiej toni, w której odbija się niebo.

Korčula
Na zachód od Pelješac znajduje się wyspa Korčula. To na niej miał się narodzić słynny wenecki kupiec i podróżnik Marco Polo. Na Południu zaś niezwykle urokliwa wysepka Mljet. Jest to najbardziej zalesiony teren Chorwacji. W 1960 r. został tu założony Park Narodowy, który otacza dwa słone jeziora: Małe (Male Jezoro) i Duże (Veliko Jezoro). Na środku Dużego jest mała wysepka (wyspa św. Marii), na której mieści się zbudowany w XII wieku klasztor benedyktynów pod wezwaniem Matki Boskiej.

Pelješac jest niezwykle kuszącą ofertą na lato. Jest to półwysep ciepły, urokliwy, słoneczny, można tu uprawiać sporty wodne jak windsurfing, czy nurkowanie, produkuje się tu wyśmienite wino, a przede wszystkim ciągle nie jest to miejsce przepełnione turystami. Czy można wymarzyć sobie lepsze miejsce na wakacje? Znajdziemy tu zarówno cztero i pięciogwiazdkowe hotele, jak i kwatery prywatne.