Malta

Malta to największa wyspa archipelagu Wysp Maltańskich, położonego na południe od Sycylii. Ma wydłużony kształt, około 30 km długości i powierzchnię 246 km2. Razem z Comino, Gozo i kilkoma niezamieszkałymi wysepkami wchodzi w skład Republiki Malty - najbardziej na południe wysuniętego państwa Europy.
      Cechą charakterystyczną wyspy jest brak jakichkolwiek rzek, strumieni czy innych cieków wodnych. Republika Malty jest jedynym krajem Europy, w którym nie występuje zima.

Historia

      Historia Malty sięga piątego tysiąclecia przed naszą erą - na wyspie osiedlili się wówczas przybysze z - prawdopodobnie - Sycylii. W historii zapisali się jako twórcy świątyń megalitycznych, które można podziwiać na pobliskiej wyspie Gozo. Jedna z nich, Ġgantija, uważana jest za jedną z najstarszych wolnostojących budowli wzniesionych przez człowieka.
      Około 800 roku p.n.e. na Malcie osiedlili się Fenicjanie - osławieni starożytni kupcy i żeglarze, a następnie Kartagińczycy. W wyniku wojen punickich archipelag dostał się, w 218 r. p.n.e., we władanie Rzymian. W 60 roku naszej ery u wybrzeży Malty rozbił się statek, którym Rzymianie transportowali - jako więźnia - św. Pawła. Po trzymiesięcznym pobycie apostoła na wyspie Malta została nawrócona na chrześcijaństwo.
      Po podziale Cesarstwa Rzymskiego Malta weszła w skład Bizancjum. W późniejszych wiekach wyspę podbili Arabowie, a w 1090 roku Normanowie, włączając ją do Królestwa Sycylii.
      Ważną datą w historii wyspy jest rok 1530, gdy cesarz Karol V przekazał ją zakonowi Joannitów (nazywanych później Kawalerami Maltańskimi), którzy od tej pory skutecznie bronili Maltę przed najazdami Turków. Do legendy przeszła obrona wyspy z 1565 roku, gdy niecałe 10 tysięcy obrońców z powodzeniem odparło 40-tysięczną armię turecką.
      Pod koniec XVIII w. Malta dostała się we władanie Francji, a po klęsce Napoleona zwierzchnictwo nad wyspą przejęła Anglia. W czasie kolejnych konfliktów zbrojnych, a zwłaszcza wojen światowych, Malta odgrywała ważną rolę strategiczną jako wysunięty na południe przyczółek, pozwalający kontrolować żeglugę w regionie.

Pokaż cały opis

Warty

odnotowania jest polski epizod - w czasie drugiej wojny światowej na Malcie w latach 1942-1943 wielokrotnie przebywali polscy lotnicy.
      W 1947 roku rozpoczyna się proces zdobywanie przez Maltę niepodległości - początkowo była to ograniczona autonomia, ale w 1974 r. Republika Malty stała się niepodległym państwem. 1 maja 2004 r. Malta - wraz z m.in. Polską - przystąpiła do Unii Europejskiej.

Atrakcje turystyczne

      Miejscem, którego nie sposób pominąć podczas wczasów na Malcie jest Valetta - stolica wyspy i kraju. Kamień węgielny pod budowę miasta został położony w marcu 1566 roku. Valetta została wzniesiona przez Joannitów jako element systemu umocnień wyspy, a projekt miasta stworzył przysłany przez papieża włoski architekt, Francesco Laparelli - uczeń Michała Anioła.
      Projekt zakładał uporządkowaną przestrzeń miejską z siatką ulic, przecinających się pod kątem prostym. Nie udało się zrealizować pomysłu papieża, który proponował, by Valetta został podzielona na dwie niezależne części - jedną z nich mieli zamieszkiwać wyłącznie Joannici. Ze względu na różnice poziomów część miejskich Malta

ulic została zastąpiona schodami. Rozwiązanie to było podyktowane pośpiechem, w jakim wznoszono miasto - Joannici obawiali się bowiem najazdu Turków.
      Wśród licznych zabytków miast na uwagę zasługują między innymi Konkatedra Św. Jana, Pałac Wielkich Mistrzów i Teatr Manoela. Nie lada atrakcją są również zbiory miejscowych muzeów. Poza typowymi ekspozycjami, poświęconymi historii wyspy, archipelagu i regionu, warto zobaczyć również ciekawostki, jak np. Muzeum Zabawek. Usatysfakcjonowani będą również miłośnicy sztuki - w mieście podziwiać można m.in. dzieła Caravaggia.
      Ze względu na swój unikalny charakter Valetta została w 1980 roku wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
      Warty uwagi jest również Rabat (miasto o takiej samej nazwie znajduje się również na wyspie Gozo) - niewielkie miasteczko, słynące z groty, w której podczas pobytu na wyspie miał zamieszkiwać św. Paweł. Nad grotą w późniejszych latach została wzniesiona świątynia - kościół św. Pawła, który - razem z udostępnioną dla turystów jaskinią, jest jedną z głównych Malta

atrakcji miasta.
      Grota św. Pawła połączona jest tunelem z nieodległym Wignacourt Paish Museum, udostępniającym bogate zbiory, z których część pochodzi jeszcze z czasów rzymskich. Turyści mogą również odwiedzić miejskie lochy - niestety, zwiedzać można tylko ich niewielką część. Nietypową atrakcją miasta są podziemne cmentarze - zmarłych grzebano w taki sposób w pierwszych wiekach chrześcijaństwa.
      Warto również odwiedzić Museum of Roman Antiquities, mieszczące się w Willi Rzymskiej. Można tam podziwiać między innymi mozaikę posadzkową, pochodzącą z początku pierwszego tysiąclecia naszej ery.
      Położone w centrum wyspy miasto Mosta słynie przede wszystkim z trzeciej co do wielkości kopuły w Europie. Kopuła wieńczy kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP. Kościół, wzniesiony w połowie XIX wieku, wyróżnia się również neoklasycystycznym portalem, nawiązującym do rzymskiego Panteonu.
      W niewielkim, przykościelnym muzeum do nietypowych atrakcji należy replika niemieckiej bomby lotniczej. Podczas bombardowania Mosty w czasie drugiej wojny światowej, na kościół Malta

spadły trzy bomby. Dwie odbiły się od kopuły, nie czyniąc szkód, jednak jedna przebiła sklepienie i uderzyła o posadzkę wypełnionego wiernymi kościoła. Bomba nie wybuchła, nie ucierpiał również nikt ze zgromadzonych w kościele mieszkańców miasta, co zostało uznane za godny upamiętnienia cud.
      Warto odwiedzić również pradawne miejsca kultu - rozmieszczone w różnych miejscach wyspy świątynie megalityczne. Na Malcie znajduje się kilka takich świątyń, m.in. w miejscowości Mġarr (miejscowość o takiej samej nazwie znajduje się również na Gozo), jednak aby zobaczyć najbardziej znane i najstarsze, trzeba wybrać się na wycieczkę na pobliską wyspę Gozo.
      Godna uwagi jest również pierwsza, historyczna stolica Malty - Mdina. Teren miasta zamieszkany był już w IV tysiącleciu p.n.e., a pierwszą warowną osadę założyli w tym miejscu Fenicjanie. W późniejszych wiekach miasto zostało zdobyte przez muzułmanów, a następnie w 1091 roku dostało się pod władzę Normanów.
      Połączenie architektury normańskiej z późniejszą, barokową, nadaje miastu niepowtarzalny wygląd. Pamiątką burzliwej przeszłości miasta są potężne Malta

mury obronne i fosa, odgradzająca Mdinę od pobliskiego Rabatu.
      W mieście warto odwiedzić katedrę św. Pawła, którą po wielkim trzęsieniu ziemi z 1693 roku odbudował ceniony, barokowy architekt, Lorenzo Gafà. Na wieży katedry można podziwiać niecodzienny zegar. Jego jedna tarcza jest typowa - pokazuje godziny i minuty, jednak o niezwykłości mechanizmu stanowi druga - wskazuje bowiem dni i miesiące. Ze względu na bardzo wąskie uliczki większość miasta jest wyłączona z ruchu kołowego.
      Świadkiem niespokojnej przeszłości wyspy jest Marsaxlokk - wioska, położona w południowo-zachodniej części Malty. To właśnie w tym miejscu w 1565 roku po raz pierwszy starły się wojska Joannitów i Turków. Obecnie Marsaxlokk słynie z cotygodniowego, niedzielnego targu. Podczas urlopu na Malcie warto wybrać się tu na zakupy.

Plaże i sporty

      Choć wybrzeże Malty jest w przeważającej części skaliste, w zatokach znaleźć można wspaniałe plaże. Najsłynniejsze z nich to Golden Bay, Mellieha i Rajska Zatoka Malta

(Paradise Bay). Warto również wybrać się na wycieczkę na wyspę Gozo, której najsłynniejsza plaża, Ramla Bay, słynie z czerwonego piasku. W pobliżu znajduje się również słynna Grota Kalipso - miejsce, gdzie według legendy mieszkała nimfa, która zauroczyła Odyseusza.
      Poza plażami Malta oferuje również doskonałe warunki do nurkowania - skaliste brzegi z bogatą fauną i florą, jak również duża ilość podwodnych jaskiń gwarantują niezapomniane wrażenia.

Noclegi

      Baza noclegowa Malty to przede wszystkim hotele o zróżnicowanym poziomie. Dominują obiekty trzygwiazdkowe, jednak miłośnicy nieco większego komfortu nie będą zawiedzeni - czekają na nich między innymi pięciogwiazdkowe hotele Hilton, Intercontinental czy The Xara Palace.

Kuchnia

      Kuchnia maltańska to konglomerat smaków i wpływów. Mieszają się tu kuchnie włoska, angielska i arabska, co w rezultacie daje kuchnię nietypową, nieco odmienną od śródziemnomorskich standardów.
      Ze Malta

względu na wysokie temperatury potrawy przygotowywane są szybko i nie praktykuje się ich długiego przechowywania. Ze względu na uwarunkowania geograficzne, kuchnia maltańska obfituje w potrawy z ryb i owoców morza. Na uwagę zasługuje zwłaszcza ośmiornica, często smażona w czosnku lub duszona w czerwonym winie i tuńczyk, gotowany z pomidorami, zieloną papryką i cebulą.
      Do najpopularniejszych potraw należą ross-li-forn, czyli ryż z dodatkiem mięsa, zapiekany z serem, timpana - makaron zapiekany z wołowiną i torta tal-lampuki, czyli pasztet rybny z dodatkiem warzyw.
      Popularne i godne uwagi są również potrawy z królika - pasztet torta tal-fenek i fenek biz-zalza - mięso z królika duszone z dodatkiem ziół i cebuli. Powszechne są również potrawy z warzyw, faszerowanych mięsem, takich jak bakłażany, papryka czy karczochy.
      Maltańskim specjałem jest również lokalne wino. Marki takie jak Lachryma Vitis czy Marsovin są znane i cenione przez koneserów na całym świecie. Podczas urlopu na Malcie warto również spróbować miejscowego piwa, jak Cisk Lager czy Hop Leaf. Są to jasne, lekkie piwa o niewielkiej zawartości alkoholu.

Dodatkowe informacje

      Wyspa leży w śródziemnomorskiej strefie klimatycznej, dlatego odwiedzając Maltę nie musimy obawiać się mrozów, śniegu czy ostrych wiatrów. Średnia temperatur na wyspie waha się od około 14 stopni zimą, do 23 w miesiącach letnich.
      Z uwagi na uwarunkowania geograficzne najłatwiejszym sposobem dostania się na Maltę jest podróż samolotem. Niestety, poza sezonem letnim nie ma obecnie bezpośrednich połączeń lotniczych z Polski - pozostaje zatem podróż z przesiadką w którymś z dużych portów lotniczych, np. we Frankfurcie. Alternatywnym sposobem jest podróż samochodem do Włoch, skąd dostaniemy się na Maltę promem.
      Warto pamiętać, że - co typowe dla krajów basenu Morza Śródziemnego - ze względu na wysokie temperatury wczesnym popołudniem zamiera wszelka aktywność sklepów czy urzędów - większość jest nieczynna pomiędzy 13 a 16. Od 2008 walutą używaną w Republice Malty jest euro, które zastąpiło Lirę Maltańską.
      W Republice Malty obowiązują dwa języki urzędowe - angielski i maltański. Język maltański wywodzi się z arabskiego i ukształtował się w XI - XII w. Przez długi czas nie miał jednak formy pisanej - dopiero w połowie XIX wieku rozpoczęto zapisywanie maltańskiego za pomocą alfabetu łacińskiego.
      Malta jest krajem bardzo tradycyjnym. Zdecydowana większość mieszkańców to katolicy, a powszechność praktyk religijnych jest tu najwyższa w Europie.
      Ze względu na historyczne wpływy brytyjskie, na wyspie obowiązuje ruch lewostronny. Pamiątką po angielskim panowaniu są również umywalki z dwoma kranami, czerwone budki telefoniczne i brytyjskie gniazdka sieciowe - planując urlop na Malcie warto pamiętać o odpowiednim konwerterze.
      Większość autobusów na Malcie kursuje do lub z Valetty - stolicy wyspy i państw. Dlatego, mimo niewielkich rozmiarów Malty, podróżując po wyspie transportem publicznym trzeba liczyć się z koniecznością przesiadek.
      Uroki wyspy, poza spragnionymi słonecznego urlopu turystami, doceniło również współczesne kino - maltańskie plenery pojawiają się między innymi w takich hitach, jak U-571 i Gladiator.

Zobacz również:

Kraje

Regiony