Jemen

Informacje podstawowe

      Jemen to liczące sobie ponad 24 milionów obywateli państwo, położone w południowo-zachodniej części Półwyspu Arabskiego, graniczące z Omanem oraz Emiratami Arabskimi. Kraj, w którym dominującą część krajobrazu stanowią góry i wyżyny, opływają Morze Arabskie, Morze Czerwone oraz Zatoka Adeńska. Jemen nazywany jest państwem dwóch kontynentów, bo choć zdecydowana większość przynależnych terenów położona jest w Azji, to pozostający pod władzą republiki archipelag Sokora, stanowi już część Afryki.

Historia

      Ziemie, które należą obecnie do Republiki Jemenu, w przeszłości były jednymi z pierwszych ośrodków cywilizacji na Bliskim Wschodzie. Państwo wspomniane zostało m.in. w kronikach greckiego geografa Ptolemeusza, nazywającego ówczesny Jemen "szczęściem Arabii". Przez wieki tereny stanowiły obszar sporny między wojownikami sześciu cywilizacji, lecz Muzułmanie trafili tu dopiero w początkach 7 w. n.e. Początkowo było to bowiem państwo plemion semickich, które z czasem zaczęły migrować na tereny północnej Etiopii i Erytrei. To właśnie za czasów semickich wybudowano tamę w Maribu, który był wówczas stolicą kraju. W starożytności Jemen, a konkretnie jego południowo-zachodnia część (rejon Aseer) był częścią królestwa Saby, które jest kilkakrotnie wspominane w Starym Testamencie. Specyficzne położenie kraju sprawiło, że przez długi czas był on odporny na najazdy Persów, czy Rzymian. W pierwszych wiekach naszej ery do południowej części Półwyspu Arabskiego przybyli Himjarici, później Abisyńczycy, Persowie, Rzymianie, aż w końcu ziemie podbili Arabowie, którzy jednak w XVI wieku musieli ustąpić Turkom. W 1839 roku rejon Adenu zdobyli Brytyjczycy i zapoczątkowali tym samym podział kraju na część południową (pozostającą pod władaniem Brytyjczyków) i północną - przynależną Imperium Osmańskiemu.
      Współczesna historia Jemenu zaczyna się więc tak naprawdę w 1918 roku, kiedy to na podstawie postanowień pokoju po I wojnie światowej, Jemen uzyskał niepodległość, choć np. Aden pozostał do 1937 roku częścią "brytyjskich Indii", a do 1963 stanowił oddzielną brytyjską kolonię. W 1945 roku Jemen został członkiem Ligi Państw Arabskich, a dwa lata później został jednym z państw ONZ. Podczas zimnej wojny, Jemen południowy znajdował się w strefie wpływów ZSRR, a jego wyzwolenie nastąpiło dopiero w 1967 roku. Kolejne wojny domowe doprowadziły wreszcie do zjednoczenia kraju w 1990, w którym 3 lata później odbyły się pierwsze, demokratyczne wybory.

Pokaż cały opis

Zabytki i wycieczki

W państwie o tak bogatej historii jak Jemen, nie trudno znaleźć prawdziwe diamenty wśród zabytków. Jednym z najważniejszych miejsc na mapie każdego turysty powinno być historyczne miasto Zabid, w rejonie Tehama w zachodniej części kraju, umieszczone na liście zabytków Światowego Dziedzictwa UNESCO. Zabid był stolicą Jemenu od XIII do XV wieku i od stuleci odgrywa ważną rolę dla wszystkich Muzułmanów ze względu na wybudowany tam Uniwersytet Islamski. Jego potężne mury obronne, charakterystyczne cztery bramy, niezliczone minarety, sieć wąskich uliczek i charakterystyczne domki z cegły - wszystko to tworzy niezwykłą, egzotyczną atmosferę tego miejsca.
Innym, pełnym zabytków zakątkiem, jest zbudowane z glinianej cegły miasto Szibam nazywane często Manhattanem pustyni. Miłośników historii powinny zainteresować również oddalone o około 300 kilometrów od Szibam, ruiny starożytnego miasta żydowskiego Sena (prowincja Hadhramaut). Niektórzy dociekliwi twierdzą, że Sena była miejscem, w którym naród wybrany osiedlił się po upadku Babilonu. Co ciekawe, Jemen

badania genetyczne ludu Lemba wykazały, że jego przedstawiciele są potomkami biblijnych Izraelitów.
Jedną z najpiękniejszych atrakcji w całym kraju jest charakterystyczny budynek z XVI wieku, zwany Amiriya Madrasa. Zabytek znajduje się w regionie Rada, w zachodniej części kraju i został wybudowany przez ostatniego króla z dynastii bin Amir Tahirid, sułtana Abd al-Wahaba. Całe mnóstwo bogato zdobionych kopuł, łuków, osobliwych sklepień, imponujących rzeźb, które niegdyś stanowiły fantazję władcy, można podziwiać po dziś dzień . Budynek posiada trzy piętra, z których jedno przeznaczone jest do modlitwy, na innej kondygnacji znajduje się natomiast łaźnia hamman.
Poza wymienionym miejscowościami warto zobaczyć również wieżowce i pałac sułtański z XVII wieku w Al-Mukalla, stare domy i sabejskie świątynie w Asz-Szihr, grobowiec świętego Nabi Huda w pobliżu Kasam oraz wybudowane na stożku wygasłego już wulkanu miasto Aden - dawną stolicę Jemenu Południowego, która przez długie lata pozostawała we władaniu Brytyjczyków. Wycieczka do Adenu jest o tyle ciekawa, że miasto jest jednym z największych, Jemen

o ile nie największym ośrodkiem turystycznym w kraju. To właśnie tam znajdziemy najlepsze hotele, liczne pałace, fortyfikacje nadbrzeżne i ogromny port.

Stolica Sana

Współczesny Jemen podzielony jest na 19 prowincji. Stolicą jest licząca sobie prawie 1,5 miliona mieszkańców Sana. Legenda głosi, że miasto, zaliczane do jednych z najstarszych na świecie, zostało założone przez Sema - syna Noego. Miał on w Sanie wybudować twiedzę Ghamdan, której pozostałości - wierząc miejscowym podaniom - możemy podziwiać po dziś dzień. Dawniej, w starożytności osadę nazywano Azal. Miasto stanowiło wtedy ważny ośrodek handlu na Bliskim Wschodzie.
W Sanie warto zobaczyć przede wszystkim stare miasto, wpisane na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 1986 roku. Niektóre ze znajdujących się tam budynków, w tym jeden z meczetów mają ponad 1400 lat! Warte uwagi są charakterystyczne budynki, w szczególności 4-6 piętrowe gliniane (!) wieżowce, którym dodatkowego uroku dodają zdobienia - rzeźbione ramy i witraże. Każdy turysta choć raz powinien wybrać się również na tzw. Salt Market, gdzie można Jemen

kupić charakterystyczne jemeńskie przyprawy, a także ubrania, antyki, czy biżuterię. Znajdujący się w pobliżu meczet Jami Al-Kabir (wzniesiony w VII wieku) należy do jednej z najstarszych świątyń muzułmanów na świecie. Mury obronne oraz brama Bab al- Jaman liczą sobie ponad 1000 lat. Na starym mieście znajduje się również pałac prezydencki, parki, liczne restauracje, a także hotele zlokalizowane w części Al-madina.

Plaże

Wybrzeże Jemenu można podzielić na trzy kategorie: plaże Morza Czerwonego, kąpieliska nad Zatoką Adeńską i wybrzeże Morza Arabskiego. Do jednych z najpiękniejszych miejsc w całym kraju należą zakątki takie jak Mukalla (stolica regionu Hadramout i jeden z portów nad Morzem Arabskim), Kamaran Island (nad Morzem Czerwonym), Al-Hodeidah City (również nad Morzem Czerwonym), a także plaże Adenu w szczególności Gold Beach, Elephant Beach oraz Lover’s Bay Beach.
Wyjątkowym miejscem jest archipelag Socotra, który zresztą został wpisany na listę dziedzictwa UNESCO, a wcześniej został uznany za rezerwat biosfery. Znajdziemy tam bowiem roślinność charakterystyczną Jemen

zarówno dla regionów położonych nad Oceanem Indyjskim, florę wybrzeża Morza Czerwonego, a także elementy przyrody typowe dla Afryki Wschodniej, czy Arabii. Imponujące koralowce, skały przybrzeżne, laguny, jaskinie i piaszczyste oraz piaszczysto-żwirowe plaże idealnie komponują się z egzotyczną roślinnością. Najdłuższa, ponad 20 kilometrowa plaża archipelagu znajduje się na wybrzeżu północnym, konkretnie w okolicach miejscowości Ghubbah.

Kuchnia

Jemen słynie nie tylko z egzotycznej atmosfery, ale również z charakterystycznej kuchni. Chcąc poznać kulturę tego niezwykłego kraju, należy poznać również jego potrawy, tym bardziej, że kuchnia Jemenu znacznie różni się od tradycyjnie pojmowanej kuchni Bliskiego Wschodu. Odnajdziemy tam wiele akcentów kuchni tureckiej, a także całą masę specyficznych przypraw, których próżno szukać w innych rejonach świata.
Najczęściej spożywanym mięsem jest drób oraz jagnięcina. To właśnie z tego rodzaju mięsa najczęściej przygotowuje się tradycyjną, jemeńską potrawę Jemen

narodową - Saltę. Oprócz mięsa do Salty dodaje się również gotowany ryż, jajka, ziemniaki i czerowną fasolę. Potrawę zagryzamy specyficznym chlebem zwanym malooga- jest to rodzaj pieczywa podobny nieco do pity, jednak jest on zdecydowanie bardziej puszysty, głównie dzięki dodanym drożdżom. Do maloogi dodaje się również jajka oraz maślankę.
Na drobiu, a konkretnie na kurzych udkach gotowana jest również tradycyjna zupa jemeńskich Żydów, którzy w przeszłości stanowili liczną grupę w społeczeństwie Jemenu. Charakterystyczny rosół gotowany jest wraz z cebulą, czosnkiem oraz całymi ziemniakami, a dla smaku do zupy dodaje się jemeńskie przyprawy - hałajcz, świeżą kolendrę i shuk. Zupa często podawana jest ze specyficznym grysikiem, oraz ze wspomnianą wyżej maloogą i była przygotowana przez Żydów na uroczyste, szabasowe kolacje.
Choć nabiał nie jest mocną stroną jemeńskiej kuchni (brak charakterystycznych serów, czy produktów mlecznych), to większość tradycyjnych potraw bazuje na mące i maśle. Tak jest m.in. z często podawaną na śniadanie potrawą malałah (w kształcie przypominającą naleśnik lub cienką, meksykańską tortillę, serwowana z jajkiem i świeżym pomidorem) oraz z wyśmienitym, choć niezbyt Jemen

ciekawie wyglądającym daniem, nazywanym jahnun. Podłużny wypiek w smaku przypomina nieco słodką bułkę, jest jednak bardziej tłusty i w przeciwieństwie do tradycyjnego pieczywa, składa się z kilku warstw. Jahnun serwowany jest zazwyczaj ze startym, świeżym pomidorem, czerwoną fasolką i jajkiem, a doprawiany jest bardzo ostrą przyprawą zwaną shukiem. Warto zaznaczyć, że shuk posiada dwie zasadnicze odmiany - łagodniejszą zieloną i ostrzejszą czerwoną. Obie przyprawy wytwarzane są z papryczek chilli (w przypadku shuku zielonego są to świeże papryki, do shuku czerwonego dodaje się papryczki suszone), czosnku oraz kolendry, przy czym do shuku czerwonego dodajemy jeszcze kurkumę. Turyści powinni być ostrożni - przyprawa jest bardzo ostra i nawet niewielka porcja może przyprawić o niestrawności.
      Inną charakterystyczną przyprawą, bez której nie może obejść się żaden jemeński kucharz, czy kucharka jest tzw. hałajcz. Co ciekawe różne odmiany tego specyfiku dodawane są zarówno do czarnej, parzonej kawy, jak i do zup, czy mięs. Hałajcz przygotowywany jest m.in. z anyżu, czarnego pieprzu, włoskiego kopru, kurkumy, imbiru, goździków oraz kardamonu.
      Warto wspomnieć także o jemeńskiej kulturze picia czarnej, odpowiednio doprawionej herbaty, do której zazwyczaj dodaje się mięty i kardamonu. Herbata popularna jest szczególnie w rejonie Adenu i Hadhramaut, w Sanie po posiłkach najczęściej pije się natomiast parzoną kawę.
      Inną tradycją jest w Jemenie żucie przez mężczyzn suszonych liści silnie oddziałującej na potencję czuwaliczki jadalnej, znanej ze swych właściwości stymulujących już w starożytnym Egipcie. Jej uprawy stanowią ponad 40% wszystkich upraw roślin w kraju, a dochody z jej sprzedaży są podobno głównym źródłem utrzymania zdecydowanej większości jemeńskich rodzin. W Polsce posiadanie czuwaliczki pod każdą postacią jest nielegalne.

Klimat, pogoda, temperatury

      Jemen położony jest w strefie klimatu zwrotnikowego suchego, a niektóre jego rejony - zwłaszcza te położone na północnym wschodzie kraju, w tym pustynia Ar-Rab al Chali, pozbawione są deszczu nawet przez 10 lat. Średnia temperatura powietrza waha się od 13 do 25°C. Opady na wybrzeżu do wielkości maksymalnie 130 mm rocznie. Taka pogoda spowodowała powstanie tzw. rzek okresowych. Najbujniejsza roślinność występuje w górach - to tam można natknąć się na karłowate oliwki, jałowce, czy lasy akacjowe. Temperatura latem to około 32°C.

Zobacz również:

Kraje

Regiony