Brandenburgia

Niemcy

Brandenburgia, niemiecki kraj związkowy ze stolicą w Poczdamie, leży we wschodniej części Niemiec i otacza tętniącą życiem metropolię - Berlin. Niezliczone jeziora o krystalicznie czystej wodzie, szlaki wodne, zielone aleje, sady owocowe i dziewicza natura z rzadkimi okazami flory i fauny to atrybuty tego regionu. W tutejszych romantycznych wsiach i miejscach istotnych dla kultury narodowej tworzyły się podstawy dzisiejszych Niemiec. Stolica landu, Poczdam, dawne miasto garnizonowe, przeobraziła się w ciągu ostatnich 300 lat w jedno z najwspanialszych miast rezydencjonalnych w Europie.
      Brandenburgia (niem. Brandenburg, dolnołuż. Bramborska, górnołuż. Braniborska) graniczy z Polską oraz krajami związkowymi: Meklemburgią-Pomorzem Przednim, Saksonią, Saksonią-Anhalt i Dolną Saksonią. Część granicy wschodniej tworzy rzeka Odra, podobną rolę na zachodzie pełni Łaba. Na południu jest podmokły region zwany Spreewald; jest to najbardziej na północ wysunięta część Łużyc, do dzisiaj zamieszkiwanych przez potomków pierwotnych mieszkańców tych ziem, Serbołużyczan. W tej części oprócz języka niemieckiego jest również w użyciu język dolnołużycki. Stolicą brandenburskich Serbołużyczan jest Chociebuż (dolnołuż. Chóśebuz, niem. Cottbus).
      Brandenburgia jest świetnie włączona w europejską sieć komunikacyjną - odwiedzający mogą, w zależności od potrzeby, wybrać drogę lądową, powietrzną lub morską. Z Polski do Brandenburgii niedaleko, więc z powodzeniem można się tam wybrać własnym samochodem (z miejscowości przygranicznych, dysponując odpowiednią kondycją, nawet na rowerze). Główne miejscowości przygraniczne to Eberswalde, Chojna, Frankfurt, Słubice, Guben i Gubin. W samej Brandenburgii sieć dróg i autostrad jest gęsta, drogi są wygodne, więc nie ma problemu z bezpiecznym dotarciem do jakiegokolwiek punktu.
      Do Brandenburgii można też polecieć - najlepiej do Berlina (lotniska Tegel i Schönefeld). Ekonomiczniejszym wariantem jest podróż pociągiem. Poczdam, Chociebuż, Wittenberga i inne miasta w Brandenburgii dysponują bezpośrednimi, dalekobieżnymi połączeniami z Europą i Polską. Liczne połączenia regionalne prowadzą gwiaździście z Berlina poprzez sieć linii komunikacji regionalnej Berlin/Brandenburgia po całym regionie. Jeśli podróżujemy na miejsce bez własnego samochodu, można pomyśleć o jego wypożyczeniu. Wypożyczalnie samochodów znajdują się m.in. na wszystkich lotniskach Berlina, przy dworcu głównym w Poczdamie oraz we wszystkich większych miastach Brandenburgii.

Pokaż cały opis

Dodać

należy, iż Brandenburgia jest bardzo przyjazna turystom niepełnosprawnym, udogodnienia dla nich spotkać można zarówno w większych miastach, jak i na zupełnej prowincji.

Historia

      Brandenburgia była rdzeniem zjednoczonych krajów związkowych niemieckich. Na jej terenie położna była przyszła stolica kraju, Berlin (obecnie to osobny kraj związkowy), i począwszy od roku 1618 zarówno Brandenburgia, jak i Prusy były rządzone przez książąt (od 1701 przez królów) Prus z dynastii Hohenzollernów.
      Na początku X wieku plemiona germańskie zaczęły przemieszczać się na wschód i zdobywać tereny pomiędzy Łabą i Odrą, zamieszkane dotąd przez Słowian połabskich. Dzisiejsi Serbołużyczanie i Pomorzanie są potomkami pierwotnych mieszkańców tych ziem.
      W roku 948 król Otton I Wielki ustanowił niemiecką kontrolę nad, w większości słowiańskimi, mieszkańcami tych ziem i ustanowił biskupstwa w Havelbergu (ówczesny Hobolin) i Brandenburgu. Jednak po śmierci Ottona I wybuchło wielkie powstanie Słowian, w wyniku którego Niemcy utracili wtedy znaczną część zdobytych terenów i zmuszeni byli wycofać się za Łabę.
      W 1150 Albrecht Niedźwiedź, w wyniku wieloletnich wypraw militarnych i innego rodzaju zabiegów, formalnie odziedziczył Brandenburgię po ostatnim władcy połabskim, Przybysławie, a w 1157 została ostatecznie utworzona Marchia Brandenburska. Albert i jego następcy z dynastii Askańczyków uczynili dużo dla chrystianizacji

i rozwoju tych ziem.
      Po Askańczykach Brandenburgią władała bawarska dynastia Wittelsbachów, a następnie Luksemburczycy, który w roku 1415 podarowali marchię Hohenzollernom. Na stanie posiadania i zamożności Brandenburgii mocno odcisnęła się Wojna Trzydziestoletnia. Pomimo zniszczeń wojennych, dzięki utalentowanym władcom Brandenburgia zdołała wyrosnąć na znaczącą potęgę militarną Europy. Pierwszym z tych władców był Fryderyk Wilhelm , zwany "Wielkim Elektorem", który doprowadził do odbudowy i zjednoczenia kraju. Przeniósł on stolicę z Brandenburga do Poczdamu. Hohenzollernowie rządzili Brandenburgią do końca I wojny światowej.
      Po roku 1945 obszar Brandenburgii zmniejszył się o tereny na wschód od Odry, tzw. Nowa Marchia (m.in. Gorzów Wielkopolski, Słubice i Kostrzyn nad Odrą), które jako Ziemię Lubuską przyłączono do Polski. W latach 1947-1952 istniał niezależny kraj związkowy Brandenburgia jako część okupacyjnej strefy sowieckiej, a później NRD. Został on zlikwidowany w wyniku centralizującej reformy administracyjnej. W 1990 kraj związkowy Brandenburgia wskrzeszono - jego stolicą stał się jednak nie Berlin a Poczdam. Obecny kraj związkowy Brandenburgia powstał po ponownym połączeniu się Niemiec w 1990.

Atrakcje turystyczne

      W Brandenburgii zachowało się wiele miast z historycznym centrum otoczonym murami miejskimi i basztami. Są to: Altlandsberg (nieco na wschód od Berlina), Angermünde (pol. Dobrzyniec lub Węgryujście), Bad Belzig (przy granicy z Saksonią-Anhalt), Beelitz (na południowy zachód od Berlina), Beeskow Brandenburgia

(pol. Bezków, niedaleko granicy z woj. lubuskim), Brandenburg (właśc. B. an der Havel, pol. Branibór), Dahme/Mark (na południe od Berlina), Gransee (pol. Grązy, na północ od Berlina), Herzberg (południowy zachód landu) , Jüterbog (65 km na południowy zachód od Berlina), Königs Wusterhausen (dolnołuż. Parsk, płd.-wsch. okolice Berlina), Kremmen (pol. Krzemień, płn.-zach. okolice Berlina), Kyritz (płn.-zach. zakątek landu), Lenzen (pol. Łączyn, płn.-zach zakątek landu), Luckau (pol. Łuków, na zachód od Chociebuża), Mühlberg/Elbe (dolnołuż. Miłota, niedaleko Lipska), Nauen (pol. Nowe, płn.-zach. okolie Berlina), Neuruppin (pol. Nowy Rypin, na północ od Berlina), Peitz (pol. Pieczyn, niedaleko Kostrzyna), Perleberg (pol. Perłów, płn.-zach. zakątek landu), Poczdam, Rheinsberg (pol. Ryńsk, północ landu, przy granicy z Meklemburgią), Templin (pol. Tęplin, północ landu, przy granicy z Meklemburgią), Treuenbrietzen (zachód landu, przy granicy z Saksonią-Anhalt), Uebigau-Wahrenbrück (płd.-zach. zakątek landu), Werder (Havel, płd.-zach. okolice Berlina), Wittstock/Dosse (pol. Wysoka, płn. zachód landu, przy granicy z Meklemburgią) i Ziesar (przy granicy z Saksonią-Anhalt).
Ponadto Brandenburgia słynie ze swoich zespołów pałacowo-parkowych. Najsłynniejszym z nich, wpisanym na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO

jest zespół pałacowo-parkowy Sanssouci w Poczdamie, stolicy Brandenburgii, leżący nad brzegiem Haweli. Zespół rezydencji letniej Sanssouci obejmuje 500 hektarów parku i 150 budowli. Król Prus Fryderyk II oraz jego poprzednicy i następcy wznieśli w mieście i okolicach zamki i pałace otoczone eleganckimi parkami i ogrodami, składające się na "syntetyczne dzieło sztuki" (Gesamtkunstwerk) rozciągające się od barokowego pałacu Caputh aż do dzielnicy Berlina Glienicke.
Innym znamienitym przykładem architektury pałacowo-parkowej jest park i pałac Branitz w Speewaldzie - późne dzieło księcia Hermanna von Pückler-Muskau jeden z najpiękniejszych ogrodów krajobrazowych w całych Niemczech. Park zaprojektowany został w stylu angielskim i podzielony jest na krajobrazowo różne części. Inne tego typu obiekty to pałac i park w Oranienburgu, pałac i park w Rheinsbergu oraz pałac w Königs Wusterhausen.
W Brandenburgii nie brak też zamków, z których bodaj najsłynniejszym jest zamek Ziesar, wspomniany w źródłach po raz pierwszy w X wieku, służył biskupom brandenburskim jako miejsce pobytu od XIII stulecia. Wraz z nastaniem reformacji elektor brandenburski umieścił tu urząd zwierzchni, w XIX wieku rezydencja przeszła w ręce prywatne. Po II wojnie światowej zamek został upaństwowiony i umieszczono w nim internat. Od 1993 w jednym z budynków gospodarczych ma swoją siedzibę administracja miasta Ziesar. Kaplica zamkowa, po reformacji najpierw użytkowana przez gminę protestancką, następnie przejściowo pełniła funkcję magazynu, wreszcie od 1952 służy gminie katolickiej jako dom modlitwy. Inne warte zobaczenia zamki Brandenburgia

to m.in. zamek Eisenhardt w Bad Belzig, zamek Rabenstein w gminie Rabenstein/Fläming, zamek w Bad Wilsnack oraz twierdza i zamek w Senftenbergu (pol. Zły Komorów) na Dolnych Łużycach.
Najciekawsze obiekty sakralne Brandenburgii to przede wszystkim obiekty pocysterskie. Najważniejsze to klasztor Chorin (niem. Kloster Chorin) i klasztor Neuzelle (dolnołuż. kloštar Nowa Cala). Pierwszy z nich to gotycki zespół klasztorny położony w pobliżu miasta Chorin w powiecie Barnim ok. 20 km na zachód od granicy polsko-niemieckiej. Budynki dawnego opactwa, sekularyzowane w 1542, obecnie częściowo znajdują się w ruinie. Ze względu na bogactwo form architektonicznych z XIV w. zespół ten zaliczany jest do najcenniejszych przykładów gotyku ceglanego. Drugi obiekt, klasztor Neuzelle, to również dawne opactwo zakonu cystersów, znajduje się on w miejscowości Neuzelle na terenie Dolnych Łużyc, na południe od Frankfurtu nad Odrą w pobliżu granicy z Polską. Zespół klasztorny w obecnej postaci składa się z kościoła, zabudowań klasztornych, a także oranżerii i browaru. Kościół wraz z bogatym wystrojem wnętrza uchodzi za cenny przykład sztuki barokowej. Pozostałe godne zwiedzenia obiekty tego rodzaju to klasztor i kościół cystersów w gminie Kloster Lehnin, klasztor Zinna koło miasta Jüterbog na zachodzie landu oraz klasztor cysterski w gminie Heiligengrabe (północny zachód landu).
Atrakcje turystyczne Brandenburgii to nie tylko zabytki, ale również przyroda. W 2002 r. utworzono tu 15 stref ochrony przyrody: jeden park narodowy, trzy rezerwaty biosfery i jedenaście obszarów chronionego krajobrazu.

Pod względem wielkości powierzchni chronionej Brandenburgia jest trzecim krajem związkowym w Niemczech.
      Jedynym parkiem narodowym Brandenburgii jest Park Narodowy Doliny Dolnej Odry (Nationalpark Unteres Odertal, po stronie polskiej znajduje się Park Narodowy Ujście Warty). Inne szczególnie ciekawe obszary chronione to park krajobrazowy Naturpark Märkische Schweiz koło miasta Buckow oraz rezerwat biosfery Spreewald, 474 km².

Sporty i uzdrowiska

      Miłośnicy jazdy na rowerze w Brandenburgii mogą wybierać spośród prawie 2400 km tras rowerowych. Sieć dróg rowerowych sięga daleko w głąb kraju i jest rozbudowywana każdego roku. Spacery na rowerze we własnym tempie, wzdłuż rzek Hawela, Nysa czy Szprewa, po szerokich ścieżkach rowerowych lub małych, asfaltowych bocznych ulicach, po grobli wzdłuż Łaby, albo rowerem górskim po drogach leśnych: wszystkie trasy można zaplanować według własnych upodobań, kondycji i dostępnego czasu. Topografia landu jest idealna dla rowerzystów: Brandenburgia oferuje przede wszystkim płaskie, czasami lekko pagórkowate krajobrazy, szereg idyllicznych rezerwatów przyrody i przede wszystkim całą masę jezior i rzek, wzdłuż których jazda na rowerze sprawia szczególną przyjemność. A jeśli są tu rzeki i jeziora, to przyjemnie spędzą tu czas również ci, którzy od jazdy na rowerze wolą pływanie kajakiem lub żeglowanie po jeziorach. Na terenie Brandenburgii z powodzeniem można też uprawiać nordic walking, turystykę pieszą i golf.
      Brandenburgia

to także liczne uzdrowiska, które wykorzystują dary natury pozostając z nią w doskonałej harmonii. NaturThermeTemplin w Templinie - państwowo uznany kompleks termalnych basenów solankowych zapewnia gościom w każdym wieku zdrowy i pełen atrakcji wypoczynek. Liczne baseny i kąpieliska tworzą wielopoziomowe, barwne puzzle.
      Kąpielisko termalne SaarowTherme w Bad Saarow oferuje wkomponowane w czystą naturę nowoczesne obiekty sportowe, kąpielowe i odnowy biologicznej. Państwowo uznane uzdrowisko solankowe i borowinowe nad jeziorem Scharmützelsee było popularnym kurortem już w początkach ubiegłego wieku. Rozległe założenia parkowe i wille w stylu wiejskich dworków oddają urok życia, jakie toczyło się tu dawniej.
      Inne godne polecenia uzdrowiska Bad Wilsnack (uzdrowisko z tężniami, obiekt Kristall Kur- & Gradiertherme) i Bad Belzig (kąpielisko i kompleks odnowy biologicznej SteinThermeBelzig).

Noclegi

      Brandenburgia to kraina przyjazna turystom - wybór różnego rodzaju miejsc noclegowych. Jako że w Brandenburgii niewiele jest dużych miast, liczne są tu różnego standardu kwatery prywatne i domki letniskowe (ceny od 10-20 euro, nawet do 100 euro za noc). W średniej wielkości mieście, jak na przykład Chociebuż, w przyzwoitym hostelu można spędzić noc już od 15 euro. Ale i w tak dość prowincjonalnym mieście spotkamy wysokiej klasy hotel. Średnia cena noclegu w Brandenburgii

to ok. 50-60 euro.

Wycieczki fakultatywne

      Brandenburgia ma dość długą granicę z Polską, więc niezależnie od tego, z którego regionu Polski podróżujemy, możemy po drodze zobaczyć też coś ciekawego po naszej stronie granicy. Do najciekawszych polskich miast przygranicznych należą Żary, Żagań, Zielona Góra i Gorzów Wielkopolski, a także Poznań, leżący przy jednej z głównych dróg prowadzących w kierunku granicy.
      Poza atrakcjami Berlina, który geograficznie przecież do Brandenburgii należy, wspomnieć trzeba też o miastach na zachodnim brzegu Łaby - Dessau (stolicy Bauhausu) i Magdeburgu, słynącym z twierdzy, w której więziony był m.in. Józef Piłsudski.
      Dzięki doskonałemu systemowi dróg i szlaków kolejowych, z Brandenburgii łatwo i szybko można dostać się zarówno nad morze (Bałtyk, Meklemburgia-Pomorze Przednie), jak i w góry (Góry Łużyckie Góry Połabskie, Saksonia).

Kuchnia

      Kuchnia Brandenburgii obfituje w liczne potrawy regionalne. Najbardziej znane to ogórki spreewaldzkie, Plinsen (rodzaj omletu), szparagi z Beelitz, rzepki z Teltow (Teltower Rübchen), ziemniaki w mundurkach z twarożkiem lub dania rybne, jak np. sandacz po hawelsku.
      Symbolem Spreewaldu, znanego jako "warzywnik" Niemiec, jest ogórek. Zarówno kiszony, jak i w occie, z pieprzem, czosnkiem lub musztardą - to zielone warzywo cieszy się wielkim wzięciem tak wśród stałych mieszkańców, jak i wśród gości Spreewaldu.
      Rzepki z Teltow (Teltower Rübchen) to warzywa o dość ostrym smaku, odmiana białej rzepy uprawiana pierwotnie w Marchii Brandenburskiej, a szczególnie w okolicy Teltow (na południowy zachód od Berlina). Od nazwy tej miejscowości pochodzi ich nazwa. Małe rzepki wchodzą w skład wielu potraw regionalnych Berlina oraz całej marchii. Przyjęły się też w kuchni międzynarodowej.
      Mięso w galarecie z przysmażanymi ziemniakami (Sülze mit Bratkartoffeln) to typowa potrawa regionalna Marchii Wkrzańskiej i Spreewaldu. Jej składniki to przede wszystkim drobno pokrojona golonka (bez kości) i kiszone ogórki, również pokrojone w małą kostkę. Najlepiej smakuje z ziemniakami, zasmażanymi z boczkiem i cebulką. Niektórzy przyprawiają "Sülze" kilkoma kroplami octu, inni wolą spożywać tę potrawę z musztardą lub chrzanem. Napojem najlepiej pasującym do "Sülze" jest oczywiście piwo.
      Sandacz po hawelsku (Havelzander) to jeden z głównych przysmaków brandenburskiej kuchni. Wiele jest odmian tej potrawy - np. w restauracjach często serwuje się sandacza zapiekanego pod pierzynką z kopru z podawanymi na ciepło ogórkami (Schmorgurken) i knedlami bułczanymi z soczewicą.

Klimat, pogoda, średnie temperatury

      Brandenburgia jest regionem o klimacie podobnym do klimatu Polski - jest to klimat umiarkowany z domieszką klimatu atlantyckiego. Co ciekawe Brandenburgia jest regionem cieplejszym niż jej południowa sąsiadka Saksonia.
      Od czerwca do sierpnia temperatury w Brandenburgii są mniej więcej takie same (w czerwcu od 11 do 22, w lipcu od 13 do 23, a w sierpniu od 12 do 24°C). Niemal identycznie kształtują się średnie temperatury maja i września - odpowiednio od 8 do 19 i od 9 do 19°C.
      Najzimniejsze miesiące to styczeń i luty - odpowiednio od -4 do 2 i od -3 do 2°C. W Brandenburgii, podobnie jak w Polsce, występuje sześć pór roku, dlatego od zimy do lata średnie temperatury miesięczne gwałtownie rosną - i tak samo w odwrotnym kierunku: szybko spadają od lata do zimy.

Zobacz również:

Regiony

Miasta