Bhutan

Królestwo Smoka

      Bhutan (w narodowym języku dzongkha: Druk Jul) to niewielkie państwo, położone we Wschodnich Himalajach. Nazwa kraju oznacza Królestwo Smoka. Ze względu na swoją niedostępność oraz - do lat siedemdziesiątych XX w. - faktyczną izolację od świata zewnętrznego, Bhutan pozostaje krajem tajemniczym i egzotycznym.
      Wyjątkowość tego niewielkiego kraju podkreśla jego ustrój - monarchia konstytucyjna i wyjątkowa dbałość bhutańskich władców o zachowanie lokalnej kultury. Nietypową cechą Bhutanu jest skupienie się nie na wzroście gospodarczym, ale na szczęściu obywateli, wyrażanym wskaźnikiem GNH (Gross National Happiness - Szczęście Narodowe Brutto). GNH opiera się na czterech zasadach, takich jak dobre zarządzanie, trwały rozwój, ochrona środowiska naturalnego i ochrona kultury.

Historia

      Pierwsze ślady osadnictwa na terenie Bhutanu datowane są na początek drugiego tysiąclecia p.n.e. Po ówczesnych mieszkańcach tych terenów zachowały się kamienne narzędzia i budowle megalityczne. W późniejszych wiekach osadnicy, zamieszkujący Wschodnie Himalaje nie stworzyli jednolitego państwa. Tereny współczesnego Bhutanu podzielone były na wiele małych księstw, zwalczających się wzajemnie.
      Od VII wieku rozpoczyna się w Bhutanie popularyzacja buddyzmu Diamentowej Drogi, nauczanego przez Guru Rinpocze. Początek bhutanskiej państwowości sięga XVII wieku, gdy przybyły z Tybetu lama Shabdrung Ngawang Namgyal zjednoczył niezależne prowincje. Zjednoczeniu kraju towarzyszyło interesujące współistnienie dwóch ośrodków władzy: świeckiego i religijnego oraz budowa fortyfikacji - charakterystycznych dla tego rejonu świata obronnych klasztorów.
      Zjednoczeniowe dzieło lamy Shabdrunga okazało się nietrwałe. Po jego śmierci w 1651 r. Bhutan pogrążył się w wojnach domowych. Ponad wiek później, w 1772 r. kraj został - bez większego powodzenia - zaatakowany przez Brytyjczyków. Kolejny, tym razem skuteczny atak nastąpił w 1864 roku. W rezultacie zwycięstwa Brytyjczyków Bhutan utracił część terytorium, zyskując jednak - jako rekompensatę - coroczną wypłatę odszkodowania.

Pokaż cały opis

      Początek XX wieku oznaczał dla kraju ważne zmiany. Reprezentanci mnichów, urzędników i mieszkańców zdecydowali o wybraniu dziedzicznego króla, co zakończyło, trwający niemal 4 wieki, okres dwuwładzy. Decyzja ta spotkała się z aprobatą Brytyjczyków, którzy zgodzili się objąć Bhutan swoim protektoratem. Kolejne dziesięciolecia przyniosły rozpad Imperium Brytyjskiego i zmianę głównego sojusznika i partnera, którym zostały niepodległe Indie. W 1971 roku Bhutan został przyjęty do ONZ, a 18 lipca 2008 roku młody król Jigme Khesar Namgyel Wangchuck podpisał pierwszą bhutańską konstytucję.

Atrakcje turystyczne

      Jedną z największych atrakcji kraju jest symbol Bhutanu - klasztor Taktsang, nazywany również Gniazdem Tygrysa. Dla buddystów jest to jedno z najważniejszych miejsc. Gniazdo Tygrysa zostało odwiedzone przez Guru Rinpocze. Klasztor został zbudowany na wąskiej półce, znajdującej się w połowie liczącego niemal trzy kilometry skalnego klifu. Zawieszone nad przepaścią budynki robią niesamowite wrażenie. 16 kilometrów od Gniazda Tygrysa znajduje się inny, warty uwagi klasztor - Drukyel Dzong - który został częściowo zniszczony w wyniku pożaru w 1951 roku.
      Do głównych ośrodków Bhutanu zalicza się miasto Paro, położone w zachodniej części kraju. Turyści, odwiedzający Paro mogą podziwiać unikatowy kompleks architektoniczny, składający się z tradycyjnych, bogato zdobionych budynków. W pobliżu miasta można podziwiać Paro Dzong - ufortyfikowany klasztor, często odwiedzany przez osoby, spędzające urlop w Bhutanie. Międzynarodową sławę temu miejscu przyniósł - nakręcony m.in. w murach klasztoru, film "Mały Budda" w reżyserii Bernardo Bertolucciego. Ważnym atutem Paro jest obecność jedynego w kraju, międzynarodowego portu lotniczego. Spędzając w Paro część urlopu warto również odwiedzić Ta Dzong - wieżę strażniczą, w której od 1967 roku mieście się bhutańskie Muzeum Narodowe.
      Kolejnym miastem, które warto odwiedzić spędzając urlop w Bhutanie, jest Punakha. Do 1955 roku była to stolica kraju. W mieście znajduje się, zbudowany w pierwszej połowie XVII wieku klasztor Pungtang Dechen Photrang Dzong, ważne miejsce kultu religijnego. Klasztor był również w 1907 roku miejscem koronacji pierwszego króla Bhutanu. Niestety, w 1987 roku kompleks klasztorny został częściowo zniszczony przez pożar. W pobliżu miasta znajduje się wieś Ritsha. Można tam zobaczyć nietypowe zabudowania - dwukondygnacyjne domy wzniesione są na wbitych w grząski grunt kamiennych fundamentach. Ritsha to ważny ośrodek uprawy ryżu i ekologicznych warzyw.
      W południowo-zachodniej części kraju znajduje się miasto Phuentsholing. Ten nadgraniczny ośrodek rozwija się dzięki wymianie handlowej z Indiami. Ze względu na granicę kraju, przebiegającą wśród zabudowań, spędzając wakacje w tym mieście turyści mogą zobaczyć niesłychany kontrast pomiędzy schludnymi zabudowaniami miasta Phuentsholing, a widocznymi kilka metrów dalej budynkami znajdującymi się na terytorium Indii. Charakterystyczną i godną uwagi atrakcją tego miejsca jest okazała, bogato zdobiona brama - symboliczne przejście graniczne pomiędzy Bhutanem i Indiami.
      Thimphu to największe miasto i współczesna stolica Bhutanu. Liczący niemal 80 tys. mieszkańców ośrodek odpowiada za prawie 45 proc. produkcji kraju. Thimphu to zarazem gratka dla turystów - w mieście i jego okolicach znajduje się m.in. wiele godnych uwagi klasztorów. Najbardziej znany spośród nich to Tashichhoe Dzong, wzniesiony na zachodnim brzegu rzeki Wang Chou. Klasztor został zbudowany w 1641 roku i przez wieki służył jako centrum religijne i administracyjne. Obecnie znajduje się w nim m.in. sala tronowa i biura króla Bhutanu oraz części ministerstw. Miłośnicy architektury i historii docenią również inny klasztor - Simtokha Dzong. Jest to najstarsza, zachowana do czasów współczesnych budowla łącząca funkcje religijne i obronne. Budowniczym wzniesionego w 1629 roku klasztoru był Zhabdrung Ngawang Namgyal, który zjednoczył prowincje wchodzące w skład Bhutanu. Obecnie w klasztorze znajduje się centrum naukowe, zajmujące się językiem Dzonghka. W pobliżu miasta znajduje się również wyjątkowy pomnik Buddy - Buddha Dordenma. Gigantyczna budowla mierzy ponad 50 metrów wysokości .

Plaże i sporty

      Narodowym sportem Bhutanu jest łucznictwo, uprawiane powszechnie przez wielu mieszkańców kraju. Nieco mniej popularnym w tym kraju sportem jest digor, zbliżony do pchnięcia kulą. Pewną popularnością - ze względu na silne związki z Indiami - cieszy się ponadto krykiet. Sporty popularne w Europie, takie jak np. piłka nożna, bardzo powoli zdobywają zwolenników. Pochodną tego stanu rzeczy jest mało atrakcyjna oferta obiektów sportowych.
      Ciekawostką, związaną z bhutańskim sportem jest film dokumentalny, nakręcony przez Johana Kramera. Film opowiada o reprezentacji piłkarskiej Bhutanu, która w 2002 roku rozegrała mecz z reprezentacją Montserrat. O zwycięstwo walczyły wówczas dwie najniżej klasyfikowane reprezentacje piłkarskie świata.

Noclegi

      Wśród oferujących dobre warunki hoteli na uwagę zasługuje Olathang, zlokalizowany w niezwykle ozdobnym budynku hotel w Paro. Hotele oferujące akceptowalny standard znajdują się w większych miastach, takich jak Phuentsholing, Paro, Punakha czy Thimphu.
      Należy jednak pamiętać, że infrastruktura turystyczna i baza noclegowa kraju są słabo rozwinięte. Występuje również dość istotne ograniczenie prawne - tylko nieliczne hotele mają prawo przyjmować cudzoziemców, a wizyta w niektórych częściach kraju wymaga zgody lokalnego MSW.

Kuchnia

      Podstawowym produktem spożywczym w Bhutanie jest ryż, przyrządzany z różnymi warzywami i - rzadziej - różnymi gatunkami mięsa. Warto przy tym pamiętać, że tradycyjną i dominującą w bhutańskiej kuchni przyprawą jest chili, dodawane do większości potraw. Najbardziej podstawowe potrawy to Ema-datsi - rodzaj mocno doprawionego sera twarogowego, Kewa-datsi - potrawa z ziemniaków, sera i chili i Shamu-datsi z sera i grzybów przyprawionych chili. Potrawy te są zazwyczaj serwowane z dodatkiem ryżu.
      Spędzając urlop w Bhutanie warto odwiedzać, zlokalizowane wzdłuż głównych dróg kraju, bary sieci Imtrat, serwujące tanie i smaczne potrawy kuchni bhutańskiej i indyjskiej.
      Wśród alkoholi na uwagę zasługuje Ara, lokalny specjał wytwarzany z ryżu lub - mniej tradycyjnie - z kukurydzy. Przyzwyczajeni do kawy Europejczycy powinni pamiętać, że napój ten dopiero zaczyna zdobywać popularność. Kawa, nawet jeśli jest dostępna, występuje zazwyczaj w dwóch odmianach - czarnej i z dodatkiem mleka. Powszechnym w Bhutanie napojem jest herbata.

Dodatkowe informacje

      Bhutan jest niezwykle tradycyjnym krajem. Zachowanie kulturowej odrębności od dziesięcioleci stanowi jeden z priorytetów lokalnych władców. Cel ten - jak do tej pory - udaje się osiągać, w czym niemałą zasługę ma położenie kraju, sprzyjające izolacji. Dziedzictwo kulturowe Bhutanu oparte jest na tradycji tybetańskiej i buddyzmie. Charakterystyczne dla tego kraju są budowle Dzong - klasztory, pełniące zarazem funkcje warowni oraz liczne festiwale religijne, stanowiące dla cudzoziemców jedną z głównych atrakcji Bhutanu.
      Pierwsze obiekty przemysłowe w kraju powstały dopiero w siódmej dekadzie XX wieku. Niewielką popularnością cieszy się również telewizja, dostępna dopiero od 1995 roku. Mimo starań władcy, skupionego na wprowadzaniu pewnych zmian ustrojowych i demokratyzacji Bhutanu, mieszkańcy kraju bardzo niechętnie podchodzą do wszelkich zmian.
      Oficjalnym językiem Bhutanu jest dzongkha, jednak w miastach bez problemu można porozumieć się w języku angielskim. Najwygodniejszym sposobem na podróż do Bhutanu jest lot samolotem i lądowanie na lotnisku Paro - jedynym międzynarodowym porcie lotniczym kraju. Możliwa jest również podróż autobusem lub pociągiem z terenu Indii. Najbliższa polska placówka dyplomatyczna znajduje się w New Delhi.