Azerbejdżan

Azerbejdżan to mały kraj nad Morzem Kaspijskim położony na Zakaukaziu. Główne zyski czerpie z wydobywania ropy naftowej, choć w ostatnich latach coraz bardziej znaczącym sektorem gospodarki staje się turystyka. Nie jest to jeszcze najpopularniejsze miejsce na turystycznej mapie świata, baza noclegowa oraz informacja turystyczna są tutaj dopiero w fazie rozwoju. Warto jednak dostrzec, jak duży potencjał posiada ten kraj i jak wiele atrakcji może zaoferować przyjezdnym. Azerbejdżan jest bezpieczny i spokojny, ale też zaskakujący i zróżnicowany (zarówno pod względem przyrodniczym, jak i kulturalnym). Trzeba zaznaczyć również, iż jest jednym z najbardziej liberalnych krajów, w których główną religią jest islam.

Położenie i uksztaltowanie powierzchni

      Azerbejdżan leży w zachodniej Azji nad Morzem Kaspijskim. Od strony lądu graniczy z Turcją, Iranem, Armenią, Gruzją i Rosją. Do Azerbejdżanu należy Nachiczewańska Republika Autonomiczna oddzielona od głównej części kraju ziemiami armeńskimi. Administracyjnie państwo podzielone jest na 66 regionów (rayon) i 12 wydzielonych miast.
      Kraj, choć niewielki, jest bardzo zróżnicowany pod względem klimatycznym i ukształtowania powierzchni. Linia brzegowa wynosi aż 680km, znajdują się na niej liczne wysepki, plaże i tereny bagniste. Środkową część wybrzeża zajmuje Półwysep Apszeroński, na którym usytuowane jest największe miasto i stolica państwa, Baku (Bakı). Wydzielić można także trzy główne zatoki: Apszerońską, Bakińską i Kyzyłagacz. Na północy Azerbejdżanu ciągną się najwyższe w kraju pasma górskie Wielkiego Kaukazu (z głównym szczytem liczącym 4466m n.p.m. - Bazar Diuzi). Na południu zlokalizowany jest masyw Małego Kaukazu. Góry zajmują około 50% powierzchni Azerbejdżanu. Pomiędzy górami, w centralnej części państwa, rozciąga się obszar nizinny (Nizina Kaukaska i Nizina Lenkorańska). Ze względu na częste deszcze w Azerbejdżanie znajduje się duża ilość rzek (najdłuższą jest Kura uchodząca do Morza Kaspijskiego; jest to największa kaukaska rzeka) i jezior (ich liczba sięga 250). Tereny górskie porastają w przeważającej części lasy liściaste i łąki alpejskie, na nizinach spotkamy się raczej z roślinnością półpustynną i stepową.

Pokaż cały opis

Klimat

      Klimat Azerbejdżanu określa się jako podzwrotnikowy suchy, choć poszczególne rejony mogą znacznie różnić się od siebie pod względem pogodowym. Tereny górskie odznaczają się dużo niższymi temperaturami niż reszta kraju. Zimy są tam mroźne, a lata chłodne (średnia temperatura to 14°C). Najwięcej deszczu w ciągu roku spada w Wielkim Kaukazie i na Nizinie Lenkorańskiej, pozostałe obszary są zdecydowanie bardziej suche - najmniej opadów obserwuje się na Półwyspie Apszerońskim. Na nizinach termometry zimą wskazują zazwyczaj kilka stopni powyżej zera, choć zdarzają się i lekkie mrozy. Lata są upalne (temperatury osiągają czasem 40°C), przy czym na Nizinie Kaukaskiej jest zdecydowanie goręcej niż na Nizinie Lenkorańskiej. Najlepsza pogoda sprzyjająca wypoczynkowi i zwiedzaniu panuje w Azerbejdżanie przede wszystkim w miesiącach wiosennych i jesiennych. Lato to dobry czas na spędzenie wakacji w górach.

Historia

      Ziemie należące dziś do Azerbejdżanu mają długą i burzliwą historię. W ciągu wieków przechodziły pod panowanie różnych władców i zamieszkiwane były przez ludzi różnych narodowości. Formalnie pierwszą jednostką państwową, która się tutaj wykształciła, było królestwo Manna. Istniało ono od IX do VII w. p.n.e. Następnie przez wiele stuleci tereny te były zamieszkiwane przez Persów. W III wieku, dzięki perskiej dynastii Sasanidów, zaczęły rozwijać się miasta i pojawiło się chrześcijaństwo. Główna historia państwa zaczyna się jednak dopiero w VII wieku wraz z przybyciem Arabów. Przywieźli oni nową kulturą i zwyczaje, a przede wszystkim - religię. Nadali oni także podbitym ziemiom nazwę Aderbajgan, która funkcjonuje po dziś dzień. Od IX wieku krajem władali Turcy Seldżuccy, w XIII wieku Mongołowie, a od XV wieku Azerbejdżan znajdował się pod zwierzchnictwem Iranu. Od 1813 roku państwo weszło w skład Imperium Rosyjskiego. Znaczącą datą jest 1873 rok - wtedy w Baku odkryto ropę naftową. Przyczyniło się to do rozwoju całego kraju. Azerbejdżan niepodległość uzyskał w 1991 roku. Obecnie kraj prowadzi konflikt głównie z Armenią w sprawie spornego regionu Nagornego Karabachu.

Zwiedzanie

      W Azerbejdżanie niewątpliwie najciekawszym miejscem jest stolica, Baku. To duża metropolia i rozwijające się miasto przemysłowe, a jednocześnie pełne jest interesujących odkryć archeologicznych i zabytków. Najbardziej godne uwagi jest Stare Miasto, gdzie spacerując wąskimi uliczkami wśród bogato zdobionych secesyjnych kamienic (wiele z nich zostało zaprojektowanych przez Polaków; tzw. bakijska secesja wyróżnia się bardzo charakterystycznym i rozpoznawalnym stylem) zobaczymy kilka naprawdę godnych uwagi obiektów. Najważniejszym zabytkiem jest pochodząca z XII wieku Dziewicza Baszta (Qız Qalası). Jej fundamenty datowane są na VI wiek. Razem z XV - wiecznym kompleksem pałacowym Szachów Szirwanu (Şirvanşahlar Sarayı) została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Innymi ważnymi zabytkami są meczety Lezgiński i Piątkowy oraz XI- wieczny minaret Synyk Kała. Warto udać się do Muzeum Historii, Muzeum Dywanów, Muzeum Książek Miniaturowych i do Galerii Sztuki.
      Ciekawe obiekty odnajdziemy także na obrzeżach miasta. Nad zatoką można podziwiać ruiny zniszczonego przez morze pałacu, tzw. Bojkowskie Kamienie. W miejscowości Surachany znajduje się słynna świątynia zoroastryjska, Ateszgach, nazywana świątynią ognia. Została wzniesiona w XVIII wieku w miejscu, w którym naturalnie uchodzący gaz powoduje zjawisko ciągle płonącego ognia. Tradycja zbierania się w tym miejscu na modły przez wyznawców Zoroastra sięga VI wieku, a i dzisiaj jest to miejsce religijnych pielgrzymek. Naturalny ogień można podziwiać również na zjawiskowej Płonącej Górze, Yanar Dag. Ok. 60km od Baku znajduje się miejscowość Gobustan, gdzie zobaczymy niezwykłe malowidła naskalne pochodzące z epoki neolitu. W okolicy rozlokowane są wulkany błotne i niesamowite, szerokie pola zaschniętego błota.
      Na zachodzie kraju leży miasto Giandża. Usytuowane jest bardzo malowniczo - nad rzeką, wśród sadów, pól uprawnych i winnic. Samo miasto może poszczycić się oryginalnymi zabytkami: ruinami zabudowań z XVI wieku, mauzoleum z XIV wieku i meczetem z XVII wieku. Warto zajrzeć do górskiej wioski Lahicz, w której znajdują się średniowieczne budynki w niemal nie zmienionym przez wieki układzie. To także miejsce, którego mieszkańcy kultywują tradycje wielu starych, rodzinnych rzemiosł (wyrabia się tu m.in. naczynia, dywany i leki ziołowe). Na północy kraju, tuż przy Wielkim Kaukazie, znajduje się miasto Szeki. Podziwiać można tam przede wszystkim Pałac Chana z XVIII wieku, kościół i piękny budynek Karvanseray z reprezentacyjnym dziedzińcem. W pobliżu miasta, w osadzie Kisz, znajduje się jeden z najstarszych kościołów chrześcijańskich na świecie (pochodzi prawdopodobnie z I wieku). Unikatowe zabytki zobaczymy również w mieście Nachiczewan, gdzie zwiedza się twierdzę z X wieku, mauzolea z XII wieku: Jusufa i Mumine-chatum oraz meczety z XVIII wieku.
      W Azerbejdżanie znajduje się 8 parków narodowych. W Szyrwańskim Parku Narodowym obejmującym fragment Morza Kaspijskiego podziwia się przede wszystkim Jezioro Flamingów - zamieszkuje te tereny imponująca populacja flaminga różowego. W Apszerońskim Parku Narodowym można obserwować głównie żółwia śródziemnomorskiego i fokę kaspijską. Jezioro stepowe Ag Gol z niezwykłą, bujną florą i fauną, znajduje się na zachodzie kraju w Parku Narodowym Ag - Gol. Trekking uprawiać można przede wszystkim w Wielkim Kaukazie. Przyciąga wspaniała przyroda, malownicze szlaki, piękne widoki i możliwość przeżycia niezapomnianych przygód na łonie natury. Na wycieczki w góry warto wynająć przewodnika.

Plaże

      Nad morzem znajdują się plaże zarówno publiczne (najczęściej płatne), jak i dzikie. Nie wszystkie, niestety, są przyjazne i sprzyjające wypoczynkowi. Wiele z nich zostało skażonych ropą naftową jeszcze w czasach wydobywania jej w tym miejscu przez ZSRR. Nawet obecnie, na plażach pod tym względem czystych i bezpiecznych, częstym widokiem są majaczące na horyzoncie pracujące nieprzerwanie maszyny platform wiertniczych. Na Półwyspie Apszerońskim najpopularniejsze plaże to Novhani, Mardakan, Suraxani, Zira i Nabran. Większość plaż jest piaszczysta, ale są także piaszczysto - muszelkowe i kamieniste (np. Dubendi). Na publicznych plażach często można skorzystać z płatnych stolików, krzeseł i parasoli. Powszechnym zwyczajem miejscowych niemal we wszystkich kąpieliskach jest długie i głośne biesiadowanie w otoczeniu rodziny oraz przyjaciół. W ciepłym Morzu Kaspijskim można pływać, popularnym sportem jest też piłka wodna, na plaży grywa się w głównie w piłkę plażową.

Noclegi

      Baza turystyczna w kraju dopiero się rozwija, należy przygotować się na to, że nie we wszystkich rejonach łatwo i szybo znajdziemy zakwaterowanie. Na prowincji trzeba liczyć się raczej z nocowaniem w kwaterach prywatnych, a w górach - w namiotach. W większych miastach Azerbejdżanu istnieje możliwość znalezienia noclegów w hotelach, niektóre z nich umożliwiają opcje spędzenia wakacji all inclusive. Promocje first minute i last minute dotyczą przede wszystkim nadmorskich kurortów Morza Kaspijskiego. Najwięcej hoteli oraz tańszych hosteli znajduje się w Baku. Dobrą opinią w stolicy cieszą się hotele cztero i pięciogwiazdkowe, takie jak Absheron, Azcot, Palace Hotel Baku i Hotel Qafqaz Point. Niższe, czasem dwukrotnie, ceny pokoi hotelowych są głównie poza ścisłym centrum Baku, a zawłaszcza na obrzeżach miasta.

Kuchnia

      W lokalnej kuchni dominują potrawy oryginalne i wyraziste - to prawdziwy raj dla poszukiwaczy nowych smaków. Jedną z najczęściej spotykanych potraw sprzedawaną zarówno w drogich restauracjach, jak i małych barach, są szaszłyki, głownie z baraniny. Innym popularnym daniem jest pilaw przygotowywany na bazie ryżu - może być z mięsem wołowym, warzywami, ziołami, owocami lub z wieloma innymi pomysłowymi dodatkami. Jada się dużo słonych serów, faszerowanych pomidorów i papryczek, owoców i warzyw. Warto spróbować pieczonej ryby z farszem (Kutum Levenqi), pieczonej kury z orzechami, rodzynkami i cebulą (Toyuq Levenqi) oraz gęstej zupy piti. W całym Azerbejdżanie jest dużo punktów gastronomicznych serwujących także kuchnię turecką (głównie kebaby), chińską i gruzińską.
      Turyści zaopatrują się tutaj w pyszny (i wyjątkowo tani) czarny kawior. Kupuje się również koniak, wina i inne alkohole. Warto zaznajomić się z miejscowymi sposobami wznoszenia toastów.

Informacje praktyczne, zwyczaje

      Największą grupę ludności w Azerbejdżanie stanowią Azerowie, mieszkają tu także przedstawiciele innych narodowości, m.in. Rosjanie i Ormianie. Panuje wolność wyznania, choć ponad 90% mieszkańców państwa to muzułmanie. Islam nie jest tu jednak traktowany tak rygorystycznie, jak zdarza się to w innych krajach - np. kobiety mogą nosić nie-muzułmańskie stroje, na plażach nie ma podziału według płci, nie występują też trudności z zakupem alkoholu. Istnieje również duża tolerancja dla wyznawców innych religii. Będąc jednak gościem w Azerbejdżanie trzeba przestrzegać pewnych zwyczajów. Nie należy rozmawiać w miejscach publicznych o sprawach dotyczących seksualności, pary nie powinny na ulicy okazywać sobie czułości, a przed wejściem do meczetu należy zaopatrzyć się w odpowiedni ubiór (od kobiet wymaga się zwłaszcza nakrycia głowy). W kraju językiem urzędowym jest azerski, w mniejszych miejscowościach i wioskach ludzie posługują się lokalnymi językami kaukaskimi. Często można usłyszeć również rosyjski i angielski (zwłaszcza w miejscach popularnych pod względem turystycznym). Walutą obowiązującą na terenie Azerbejdżanu jest dram (AMD).
      Polacy wybierający się do Azerbejdżanu potrzebują wizy. Można ją zdobyć w Ambasadzie Azerbejdżanu w Warszawie (wiza ważna przez 30 dni, kosztuje 46 USD). Dokument ten dostaniemy również na lotnisku w Baku, pamiętajmy jednak, iż zdobycie wizy nie jest możliwie ani przy przejściach granicznych na lądzie, ani w portach morskich. Pomiędzy Polską i Azerbejdżanem istnieje trzygodzinna różnica czasu (po przybyciu na miejsce przesuwamy zegarek do przodu).
      Przed wyjazdem nie ma obowiązkowych sczepień, można ewentualnie zaszczepić się przeciwko błonicy, nie zaszkodzi także zaopatrzyć się w leki zwalczające malarię. Należy pić przegotowaną wodę (lub butelkowaną) i przestrzegać podstawowych zasad higieny, myć przed posiłkiem ręce a także warzywa i owoce. Warto zaznaczyć, iż w Azerbejdżanie jest stosunkowo bezpiecznie, rzadko dochodzi do kradzieży i napadów. Sytuacja ta może jedynie ulegać zmianie w przypadku konfliktów politycznych w krajach sąsiednich. Przyjezdnych z Europy w osłupienie może wprawić ruch uliczny panujący w miastach Azerbejdżanu - będąc pieszym trzeba cały czas mieć się na baczności i oswoić się z dość swobodnym traktowaniem przepisów drogowych przez miejscowych kierowców.

Dojazd

      Główne międzynarodowe lotnisko w kraju znajduje się w odległości 25km od Baku. Do centrum miasta dostaniemy się taksówkami albo autobusami. Niestety Polska nie posiada bezpośrednich połączeń lotniczych z Azerbejdżanem. Połączenia takie oferują natomiast lotniska m.in. w Moskwie, Kijowie, Londynie, Stambule, Rydze i Frankfurcie. Możemy wybrać także drogę lądową - należy jednak wiedzieć, że dla Polaków zamknięte jest przejście graniczne Azerbejdżanu z Rosją (ze względu na politykę narodów tworzących Wspólnotę Niepodległych Państw). Autobusem do Baku dojedziemy m.in. ze Stambułu, Tbilisi i z Teheranu. Jadąc samochodem najwygodniej jest obrać trasę przez Turcję i Gruzję. Przy krótkich turystycznych wizytach władze w Azerbejdżanie honorują polskie prawo jazdy. Pociągiem do Azerbejdżanu Polacy mogą dotrzeć tylko z Gruzji. Istnieje także możliwość dopłynięcia statkiem - z Kazachstanu (port w Aktau) i Turkmenistanu (Turkmenbaszi).
      Najpopularniejszym środkiem transportu w kraju, służącym do przemieszczania się pomiędzy poszczególnymi miejscowościami, są lokalne minibusy, nazywane marszrutek. Są one nie tylko najszybsze, ale i najwygodniejsze (kierowcy zazwyczaj zatrzymują się tam, gdzie zażyczy sobie pasażer, nie tylko na planowych przystankach).